Toen ik vorig seizoen langs het W.I.K.-veld een wedstrijd aan het bekijken was kwam iemand met een voor mij bekend gezicht langs fietsen – in eerste instantie kon ik deze man niet goed plaatsen. Na enige woorden gesproken te hebben herkende in de goede man, het betrof Henk Akersloot – jarenlang consul van o.a. de voetbalvelden binnen en rondom het Zuiderpark. Deze week was ik op zoek naar een nieuw onderwerp om een column voor dehaagsevoetbalhistorie op papier te vereeuwigen en bedacht me plotsklaps dat er in de Haagse voetbalregio – voor zover mij bekend – geen KNVB-consuls meer van toepassing zouden zijn. Hier wilde ik dus het fijne van weten. Vervolgens heb ik mij in de geschiedenis van de consul verdiept en kunnen vaststellen dat er na een lange historie van consulaire diensten heden ten dage binnen de voetbalverenigingen zelf interne consuls van toepassing zijn. Of men deze titel binnen de clubs hanteert of is nog maar de vraag. Ik heb de indruk dat de eerst op het sportpark arriverende clubvertegenwoordiger de velden keurt! Of is dat tekort door de bocht?
De heer Akersloot wist mij te vertellen dat hij decennia lang elke zaterdag en zondag voor dag en douw opstond om o.a. de velden van W.I.K. HDV, de Ooievaars, Triomph, ADO, VVP, RAVA, HTSV (speelde destijds op het veld van de Ooievaars) en HPSV goed of af te keuren om vervolgens de status aan het bondsbureau door te bellen. Dat de consuls na dit laatste telefonische onderhoud bij ADO verzamelden en men aldaar te vroeg aan de borrel zat maakte voor mij het consul-verhaal redelijk volledig. Heden ten dage spelen alleen nog ADO, W.I.K. en HPSV in het Zuiderpark – de velden worden niet meer door officiële KNVB-consuls gekeurd.
De consul was dat niet die man die na ̩̩n of meerdere dagen van slechte weersomstandigheden op zaterdag en zondag midden in de nacht uit de veren kwam om in de vroege ochtend de binnen zijn scope vallende voetbalvelden te keuren. Eigenlijk waren dat gigantische HVB en KNVB-vrijwilligers die Рafhankelijk van het weer Рgetooid in regenpakken en kaplaarzen om circa 6.00 uur in de ochtend het eerste van een reeks aan velden betraden. Na enkele dagen goed weer kon men overigens gewoon blijven liggen, echter op dat moment dat er daadwerkelijk aanleiding was stonden de trouwe vroege consul vogels op het veld. Moest men overigens wel het geluk hebben dat men door een verenigingsvertegenwoordiger werd ontvangen of dat men een sleutel van het hek had. Er zijn gevallen bekend dat de consul over het hek moest klimmen Рwas men lekker mee als men in de ijskou via de metalen hekwerken het terrein moest betreden. Ik kan me hier overigens bij voorstellen dat men gewoon voor het hek bleef staan en rechtsomkeert maakte Рterrein afgekeurd. De velden konden worden afgekeurd of goedgekeurd, echter er was nog een optie: herkeuring om bijvoorbeeld 12.00 uur. De lager spelende elftallen werden dan gewoon afgekeurd waarna de consul rond het middaguur Рvergezeld van verenigingsmensen en wellicht de scheidsrechter van dienst Рveelal in de as van het veld naar mogelijkheden zocht om alsnog goed te keuren. Met name in de strafschopgebieden lagen de uitdagingen Рdit betrof na een paar maanden voetbalcompetitie volledig grasvrije stukken voetbalveld waar het regenwater moeizaam de gang naar de drainage kon vinden. Het kon overigens ook zo zijn dat de drainage volledig defect of het afwateringssysteem gigantisch verstopt was.
Neem de voetbalvelden in het Zuiderpark waarop in de zomer van 1994 de wereldruiterspelen werden georganiseerd en de vrachtwagens met tribunedelen de drainage volledig kapot hebben gereden. Die velden waren dus vaak afgekeurd – ook op trainingsavonden. Dat is tevens de reden dat een veelheid aan Zuiderpark-selectiespelers jarenlang geen strand meer kon zien! Terug naar de herkeuring. Daar waar nodig werd een groot deel van de voetbalclub gemobiliseerd om met schoppen, bezems en andere tuinmaterialen de velden watervrij te maken. Als men geen blessures had of er geen belangrijke spelers geschorst waren dan wilde men graag een extra kruiwagen met zand op het veld droppen. Had men het gevoel dat het standaardelftal teveel belangrijke afwezigen telde dan werd er nauwelijks geïnvesteerd – men had dan liever dat het veld eraf lag. Hele discussies vonden er rondom het middaguur plaats – het is maar hoe de club het bij voorkeur wenste. Zo zijn er overigens gevallen bekend waarbij de Consul alles had afgekeurd en na een telefoontje vanuit de club werd verzocht om 7.30 uur toch nog even langs te komen om hopelijk zijn beslissing te herzien. De goede man die inmiddels met zijn maten van de consulaire dienst in het ADO-clubhuis aan het bijpraten was, was best bereid om samen met de clubmensen nog even e.e.a. te heroverwegen. Onder het genot van een hapje en een drankje werden de laatste twijfels – alleen als het echt geen gevaar voor de spelers opleverde of geen extra schade aan de grasmat kon worden toegebracht – weggenomen en werd alsnog het gehele of een deel van thuisprogramma van bewuste voetbalvereniging goedgekeurd. Op het juiste moment waren de consuls dus gewoon flexibel – niets mis mee.
Keuring van de veld van Graaf Willem II VAC
De keuring op zich heeft tot doel, onder de heersende weers- en terreinomstandigheden, de geschiktheid van een speelveld te bepalen voor het spelen van voetbalwedstrijden. Bij de keuring moet rekening worden gehouden met een aantal factoren die van invloed zijn op de bespeelbaarheid van een terrein, zoals: de actuele terreingesteldheid – voorbije, heersende en komende weersomstandigheden – het jaargetijde (najaar, winter, voorjaar of zomer). Vanwege de wisselvalligheid van deze factoren wordt vanuit de KNVB geadviseerd een keuring uitsluitend op de dag van de wedstrijd te laten plaatsvinden. Om het risico van een onjuiste beslissing verder te verkleinen, gaat de voorkeur uit naar het zo kort mogelijk voor het tijdstip van spelen keuren van het speelveld. Nauw verbonden aan het afkeuren van een speelveld is het doorgeven van afgelaste wedstrijden aan de aangestelde scheidsrechter(s), de eventuele assistent scheidsrechters, bezoekende vereniging(en) alsmede thuis spelende elftallen en teams. Dit voorkomt vergeefse reizen en onnodige kosten. Een van de belangrijkste factoren inzake het afkeuren van wedstrijden betreft de gladheid van het veld. Wat te denken van plasvorming, hagel, ijsafzetting, sneeuw, ijzel en natte sneeuw. Ook de gesteldheid van het terrein speelt parten. Wat te denken van niet bijgewerkte veldschade als gevolg van slidings of diepe opgedroogde voetafdrukken welke eerder op een nat veld zijn veroorzaakt. Weleens last van mollen gehad? Gewoon gevaarlijk dus – verzwikte enkels zijn dan schering en inslag.
Vroeger had de Consul tevens de taak om kleedgelegenheden op hygiënische aspecten te toetsen. De consul moest op gezette tijden nagaan of de was- en kleedgelegenheid, inclusief de toiletten voor spelers en scheidsrechters, in bruikbare staat verkeerden. Zo niet, dan moest e.e.a. gemotiveerd aan de KNVB worden doorgegeven.
Tegenwoordig is er steeds minder sprake van echte grasvoetbalvelden – kunstgras is de toekomst. Het grote voordeel van kunstgrasvelden is dat er nauwelijks sprake van afkeuringen zal zijn. Is dit tevens de reden dat er vanuit de KNVB geen of steeds minder Consuls van toepassing zijn?
Naast dat er voetballers zijn die gewoonweg op kunstgras niet uit de voeten kunnen en gewrichtsblessures bij o.a. ongetrainden nogal vaak schijnen voor te komen betreft mijns inziens het grootste nadeel van kunstgras de uiteindelijke vernietiging van de afgedane kunststofstroken. Het verbranden van de in Nederland inmiddels massaal aangeboden versleten velden zal de CO2 uitstoot binnen afzienbare tijd zodanig beïnvloeden dat de milieuproblematiek nog hoger kan oplopen. Ik ben benieuwd wat het RIVM en ons kabinet hiervan vinden! Dat RIVM zie ik in dit geval een beetje als een consulaire dienst! Daartegenover staat vast dat de reguliere velden de laatste jaren door ganzen worden volgescheten – blijkbaar een beschermd diersoort – en is het bepaald geen pretje als spelers door de achtergelaten hopen ellende heenglijden. Zouden wij daarop ook niet moeten keuren? Is de thuisspelende voetbalvereniging wellicht verantwoordelijk voor het drapvrij maken van wellicht giftige stoffen die via een sliding via een stukje open huid het lichaam zouden kunnen teisteren. Ik weet het niet – wellicht een taak van de interne verenigingsconsul om hier op toe te zien? Misschien kan het KNVB-handboek hierop worden uitgebreid.
Herinnert u deze afkeuringslijsten nog?
De eerste Consuls werden al benoemd in 1898, in 1929 beschikte de HVB over 15 consuls – naarmate het aantal voetbalvelden in de decennia na 1929 groeide werd de consulaire dienst uitgebreid. In de prehistorie van ons voetbal telefoneerden de consuls hun afkeuringen door naar het Bondsbureau alwaar men over twee telefoons beschikte. De afkeuringen werden vervolgens aan een telegraafkantoor aangeboden die de informatie aan vooraf afgesproken adressen buiten de stad doorspeelden. In Den Haag was een centrale consul verantwoordelijk om berichten richting o.a. winkeliers uit te wisselen, zodat de winkeliers de vooraf samengestelde afkeuringslijsten (van elke Haagse voetbalclub was het aantal elftallen in een rij opgenomen) met een potlood af te strepen. Later werd een ponsgaatje achter het elftal dat afgekeurd was ingeknipt. In 1989 verschenen de afkeuringen in Den Haag op het tv-scherm, kabelnet was de oplossing. De oude vertrouwde afkeuringslijsten waren niet meer. Dat er vervolgens vanuit de clubs op 06 nummers kon worden ingebeld bracht de nodige kosten met zich mee – voor 0.75 cent per minuut kon worden afgeluisterd of en welke elftallen waren afgekeurd. De volgende stap was het doorgeven van afkeuringen via Sportlink. Natuurlijk, tegenwoordig kunnen verenigingsvertegenwoordigers binnen de KNVB-app per elftal of team aangeven of het afgekeurd is. Binnen de kortste tijd kan iedereen zien of zijn of haar wedstrijd is afgekeurd. Het digitale tijdperk doet ook hier z’n werk.
Het waren veelal sigarenwinkels (die ook haast niet meer bestaan!) waar u dat afkeuringslijsten kon terug vinden.
Velen zullen het zich niet meer herinneren, echter ik wel. W.I.K. moest midden in de winter een thuiswedstrijd spelen waarvan consul Akerboom had aangegeven dat de scheidsrechter van dienst het veld moest herkeuren. Die nacht had het flink gevroren en de verwachting was dat de harde ijsstukken in de middag als sneeuw voor de zon verdwenen zouden kunnen zijn. Het probleem die dag was echter wel dat de temperatuur om het vriespunt bleef hangen en er om 13.30 nog steeds harde stukken ijs zichtbaar waren. Het veld was gewoonweg onbespeelbaar en onveilig. De scheidsrechter van dienst was echter van mening dat er gewoon gespeeld zou kunnen worden. Na enige overtuigingskracht van de consul, de trainers en de voorzitters werd uiteindelijk toch maar besloten om niet te spelen – dat kon dus ook gebeuren – reken er maar op dat de consul een belangrijke stem in het gehele afkeuringsgebeuren had. Hij was immers onpartijdig en onafhankelijk – vanuit de HVB/KNVB wees men mensen niet zomaar als consul aan. Dat waren over het algemeen bijzonder sterke persoonlijkheden en dat was maar goed ook.
J.F. de Ruiter keurde in 1994 de voetbalvelden van BWS, Cromvliet, DVJ/Bizon, ECSO, de Flamingo’s, Jai Hanuman, NIVO, RVC, Rijswijk en WVS.
B.M Sebel keurde de velden van DEVJO, Tonegido, Voorburg en Wilhelmus.
A.J. Sein keurde de velden van BMT, DORR, Groen Wit ’58, LenS, PGS, Spoorwijk, VCS en Vogel.
N.A. van Straaten keurde de velden van Ariston, KFC’71, Taurus, Vitesse Delft (junioren) en Wippolder.
L.A.J. Venrooy keurde de velden van Nootdorp en RKDEO.
H.L. Verheyen keurden de velden van Amar Deep, sv DHB, DZS, GDCPH, Die Haghe, sv International, Kamraan (terrein DZS), Remo, de Ster, SVGW en Toofan.
T. Vreugdenhil keurde de velden van ADS, BTC, GDA, Kranenburg, sv Kijkduin, Loosduinen, Nationale Nederlanden, de Postduiven, SOA, Takdier Boys en Westerkwartier.
J.G. Kouderer keurde de velden van Azzuri, Graaf Willem II Vac, de Jagers, Marathon, Neta Dall, Oranjeplein, Robin Hood, SV’35, SVPTT, SVS’70 en VTC’88.
J.C. Karsdorp keurde de velden van BEC, Concordia, DHL en Vitesse Delft (senioren).
A, Knoppert keurde de velden van Dynamo’67 en Semper Altius.
M.J.F v.d. Kroft keurde de velden van Blauw Zwart.
A. de la Mar keurde de velden van DHC, DVC en SEP.
P. Meyer keurde velden van DUNO, ODB en RAS.
L.D. Molenaar keurde de velden van Escher-Boys, Exception, Juvantas/Valkeniers, Laakkwartier, Oranje Blauw, SVGEB, Vredenburch en Te Werve.
C. v.d. Ploeg keurde de velden van sv Wassenaar.
A. Poons keurde de velden van de Adelaars, Celeritas, MVO’72 en TEDO.
J. Prins keurde de velden van GSC, HTSV, SVH en GDS.
G. Bentz keurde de velden van Archipel, JAC, ORNAS, PZH, VDS, Vliethage en IJzerwerf.
J. Bruggemans keurde de velden van ESDO, HVV, KSD, Marine, Ornas (1e elftal), Paraat, Postalia, Quick Steps en VVM.
C. Dorjee keurde de velden van Duinoord, OSC en VUC.
J. Guth keurde de velden van CWP, Duindorp sv, HBS, HS Texas/DHB, PDK, Quick en Scheveningen.
H. Havik keurde de velden van RKAVV en SEV.
Uit de aan de per consul toegewezen clubs kan een echte oude Haagse voetbalfan direct afleiden in welke wijk welke voetbalvereniging destijds in 1994 voetbalde.
Goed naar bovenstaand overzocht kijkende zie ik – zoals velen onder u, dat een veelheid aan genoemde clubs gewoon niet meer bestaat. Zal dit tevens een reden zijn geweest om de KNVB-consul niet meer te activeren?
Rini Toet
13-08-2025
