Een plaatje zegt meer dan duizend woorden – na de boete die Rob Pronk mocht ontvangen i.v.m. het plaatsen van een bepaalde foto op de website is het best wel lastig om zonder gedoe een column te schrijven waarbij de teksten kunnen worden aangevuld met foto’s uit een ver voetbalverleden.
Onlangs plaatste ik een facebook-oproep inzake mijn zoektocht naar Haagse stratengidsen – dit verzoek plaatste ik niet zomaar. Ik wilde simpelweg d.m.v. plaatjes – bijvoorbeeld via een stratengidsfoto van Sportpark Ockenburgh met alle clubs die in diverse stratengidsen waren ingetekend – diverse jaargangen vergelijken. Plots besefte ik dat het plaatsen van bijvoorbeeld afdrukken of foto’s niet zomaar is toegestaan. Nu er dus geen afdrukken van stratengidsen geplaatst kunnen worden is het noodzakelijk de verschillen zo subtiel mogelijk te beschrijven waarbij ik het van belang acht dat u de verschillen tussen bijvoorbeeld 1981 en 1987 en andere jaren als het ware voor u ziet – en die zijn er absoluut. Nogmaals, een plaatje zegt meer dan duizend woorden.
Verschillen, welk Haags voetbalsportpark onze voetballiefhebbers ook zouden willen inzien, tussen 1981 en 2025 is er best wel veel veranderd. De meest historische stratengids die ik heb ingezien betreft een overzicht uit 1981, de laatste stratengids die ik heb kunnen inzien betreft een prachtige weergave van Haagse sportterreinen en straten uit 2009. Voor de huidige stand van zaken heb ik geen stratengids nodig. Na een Facebook-voorzet van voormalig SOA-icoon Ronald Kubitza heb ik contact opgenomen met Michel Verkijk welke ik notabene met grote regelmaat op diverse Haagse voetbalvelden ontmoet en waarmee ik best wel interessante gesprekken over het hedendaagse en voetbal van vroeger voer. Dat hij reeds jarenlang een rijke verzameling aan historische documentatie over Den Haag verzamelde wist ik al een tijdje, echter dat hij tevens stratengidsen had opgespaard was mij onbekend – dit kwam dus mooi uit. Op zondag 31 augustus troffen wij elkaar – Michel met een tas vol stratengidsen waarvan de reeks begon in 1981. Daar zaten wij dan aan een tafeltje achterin de W.I.K.-kantine. Het openen van de stratengids van 1981 was een feest der herkenning, als een razende scande onze ogen langs diverse Haagse wijken, uiteraard gericht op de veelheid aan voetballocaties welke Den Haag rijk was. Om enige vorm van overzicht te behouden vroeg ik mezelf af met welk sportpark te beginnen, met voetbalsportparken die inmiddels volledig van de aardbodem zijn verdwenen of gewoon het Zuiderpark, Ockenburgh, Houtrust, het Prinses Irene Sportpark, de voetbalvelden in de omgeving van de Buurtweg, te Kijkduin, aan de Duinlaan, diverse voetbalverenigingen te Escamp I en II, het voetbalveld aan de Genemuidenstraat, de voetbalterreinen van Laakkwartier, Quick Steps, Cromvliet, de diverse Rijswijkse, Voorburgse, Leidschendamse en Wassenaarse voetballocaties of de velden van HBS, Quick en CWP? Het was nogal veel.
De keuze was simpel – voor deze column lag mijn focus op Sportpark Ockenburgh en de voetbalvelden in de omgeving van de Buurtweg. Twee sportparken alwaar meer voetballers tegen een bal aan hebben getrapt dan dat er de komende decennia door actieve golfspelers tegen een golfballetje aangeslagen zal worden!
De vele velden die Sportpark Ockenburgh ooit bezat. We zien achteraan rechts op de foto de Haagse Chinezen muur dus de foto dateert sowieso van na 1965
Voetballocatie Ockenburgh aan de Wijndaelerweg waar in 1981 tien voetbalverenigingen hun thuisbasis hadden was voor mij een mooi complex om af te trappen – de stratengids uit 1981 was helder. Rechts vanaf de nog steeds aanwezige hoofdingang speelden sv DHB, DZS met als inwoners NSEM en SML’46, PZH woonde in bij SVGW – links van de hoofdingang ontvingen de Ster, Toofan, GDCPH, BBW (waar nu PGS/Vogel speelt) en Die Haghe hun gasten. Hoe was dit in 1987? Eigenlijk was er nog niet veel veranderd, alhoewel. International speelde op het veld van BBW (BBW was overgegaan in sv Internationaal), Toofan en Die Haghe waren honkvast, De Ster woonde nog steeds in bij Die Haghe. Voor DZS, sv DHB, SVGW en GDCPH leek een Ockenburgh-toekomst gegarandeerd. NSEM en SML’46 waren inmiddels opgeheven. Nieuwkomers op Ockenburgh waren Amar Deep, REMO en Kamraan (woonde op Ockenburgh in bij sv DHB). Maar dan de stratengids van het jaar 2000! HS Texas DHB speelde inmiddels op het veld van sv Internationaal dat in 1991 was opgeheven, Toofan, GDCPH, Die Haghe en DZS speelden nog immer op Sportpark Ockenburgh. Nieuwkomer was PGS/Vogel dat in het voormalige clubgebouw van sv DHB en SVGW en later sv Bohemen een prachtig clubhuis voor zichzelf had. In 2000 speelden er dus nog zes voetbalverenigingen op Sportpark Ockenburgh. Hoe is dit heden ten dage? Er zijn slechts drie Ockenburgh-clubs overgebleven: Toofan, Die Haghe en PGS/Vogel waarvan laatstgenoemde sinds 2004 op de voormalige thuisbasis van BBW, sv International, HS Texas/DHB en Rood Groen ’01 (woonde van 2001 tot 2004 in bij HS Texas/DHB) is gehuisvest. Het is jammer dat de door mij bekeken stratengidsen niet verder teruggaan dan 1981.
Sportpark Ockenburgh werd in 1937 geopend. In 1938 en 1939 betrokken diverse voetbalverenigingen ̩̩n of meerdere voetbalvelden. Het betrof o.a. De Jagers, Lenig en Snel (LenS), ADS, Vogel, CVS, AEC, Tour Boys, de Zwerm, UWV en W.I.K. Wat had ik van die tijd graag Haagse stratengidsen willen hebben! Helaas moesten deze verenigingen vanwege de mobilisatie hun zojuist betrokken complex met spoed verlaten. In september 1947 was het dan eindelijk zover Рde Jagers keerde terug op Ockenburgh, gevolgd door MOA (van 1947-1967). Hierna verliep e.e.a. in een stroomversnelling Рin 1948 en 1949 volgden Ter Laak, Lenig en Snel (tot 1958), DUNO (tot 1961), de junioren en lagere elftallen van GDA (vanaf 1958 huurde men zelfs een tweede Ockenburgh-veld), SVGW (tot 1989) РSOA (tot 1974 op oud Ockenburgh, zo wordt het althans door voormalige SOA-iconen genoemd) РKranenburg (tot augustus 1951/1952) РDHBRK РODB (in 1965 naar Alberdastraat) РHDSV РDie Haghe РW.I.K. en HDV. Voor de laatste twee was het Ockenburgh-verblijf van korte duur, het Zuiderpark werd gerenoveerd Рde Jagers vertrok overigens al in 1950 van Ockenburgh!
Eigenlijk was het een continue komen en gaan van voetbalverenigingen. PDK bijvoorbeeld speelde vanaf 1949 op Ockenburgh, echter vertrok in 1952 naar de Duinlaan.
Hierbij een willekeurig overzicht van voetbalverenigingen die op Ockenburgh hun thuiswedstrijden speelden: Chez Boys vijf maanden in 1967, Amar Deep van 1983 tot 1989 – BBW van 1969 tot 1978 – sv International van 1978 tot 1991, SVH (kortstondig), Toofan vanaf 1962, Den Haag’65 van 1967 tot 1974 – Dodge sv kortstondig op Ockenburgh – Felicitas vanaf 1961 gedurende een korte periode op Ockenburgh – GRVC van 1964 tot 1974 – HWS van 1968 tot 1973, MVO’72 – Jong Antillen – PVS – Quick speelde in de jaren vijftig en zestig met lagere elftallen incidenteel op Ockenburgh – GDCPH van 1969 tot 2004 – WVS – sv DHB van 1975 tot 1990 – VVM (eind jaren 90) – VVOG’62 van 1962 tot 1973, De Ster van 1961 tot 1992 – RTT’99 – SML’46 – REMO (1975 tot 1989) – SHC – Robin Hood – Rood Groen’01 – Duindorp sv vanaf seizoen 1953/1954 op Ockenburgh (de senioren vertrokken in 1965 naar de velden aan de Alberdastraat, de jeugd bleef op Ockenburgh tot 1975) – Holland Sport ’32 – DZS (1956 tot 2003) – HS Texas DHB (1990 tot 2003), HS Texas DZS (2003 tot 2009), PGS (overigens speelde PGS samen met WVS ook al in de jaren vijftig op Ockenburgh (veld 1), daarna vanaf 1998 – Vogel vanaf 1998 – PGS/Vogel, sv Bohemen (1989 tot 1997) – ATTV – Juventas (1952 tot 1962) – Wilsonmeters (nomadenbestaan echter in 1952 op Ockenburgh) – Juventas junioren en senioren op Ockenburgh (1954 tot 1962), Juventas pupillen op Julialaantje te Rijswijk (1954) – GONA (junioren en zaterdagafdeling tot 1958) – SVGEB (vanaf 1956) – NSEM – ADS-jeugd trainde eind jaren 60 op Ockenburgh – ADS lagere elftallen speelden in 1967 enkele wedstrijden op Ockenburgh – Westerkwartier jeugd en/of senioren (incidenteel in 1959 en 1960) – Oranje Blauw in 1960 op Ockenburgh – OSZ in 1960 op Ockenburgh – ALTO 1961 – PTT in 1963 op Ockenburgh – Escher Boys (1965) – CWP speelde vanaf 1965 met enkele elftallen op Ockenburgh – Dynamo ’67 (vanaf 1967 op Ockenburgh, vanaf 1971 speelde een deel van de jeugd op Don Bosco, in 1974 vertrok men naar de velden aan de Hoornbrug) – Den Haag’65 (vanaf 1967 tot 1971 op Ockenburgh) – v.d. Heem op Ockenburgh (1967 tot 1968) – Prov. Zuid Holland (PZH) speelde twee periodes op Ockenburgh (1968 – 1969 alsmede 1980 – 1985). Er zullen ongetwijfeld nog meer voetbalverenigingen hun thuishaven op Ockenburgh hebben gehad – dit is met zekerheid voor het bedrijfsvoetbal en de zomeravondcompetities van toepassing. Van alle genoemde voetbalverenigingen is het voor mij onbekend op welk veld men rechts of links van de hoofdingang speelde. Weet u het nog?
Overigens op een steenworp afstand van Sportpark Ockenburgh konden in 1981 de voetbalhelden van SOA, Nationale Nederlanden, Westerkwartier, Kranenburg, Bizon (inwonend bij Kranenburg) en Zwart Blauw worden bewonderd. Natuurlijk Zwart Blauw kon via de Kijkduinsestraat worden bereikt, terwijl voor het parkeren betreffende Westerkwartier, Kranenburg, Bizon, SOA en Nationale Nederlanden (NN) van de parkeervakken aan de Machiel Vrijenhoeklaan gebruik kon worden gemaakt. De ingang van SOA en NN lag aan het Wijndaelerduin terwijl aan het Schapennatjesduin Westerkwartier en Kranenburg – tegen Honkbalvereniging Storks – hun entree hadden. Aan de Duinlaan lagen de velden van Texas DHB en PDK, aan de Muurbloemweg het veld van CWP. Iets verderop de velden van Quick en HBS, terwijl op Houtrust svv Scheveningen en Duindorp sv hun thuishonk hadden. Dat svv Scheveningen tijdens het seizoen 2005/2006 kortstondig naar de verlaten Kranenburg-velden verhuisde was te danken aan het feit dat svv Scheveningen haar nieuwe clubhuis liet bouwen. Overigens blijken van dit rijtje clubs slechts Quick op Nieuw Hanenburg (hoofdingang de Savornin Lohmanlaan), HBS met de hoofdingang aan de Daal en Bergselaan, svv Scheveningen en Duindorp sv op Houtrust het meest honkvast te zijn – deze voetballocaties zijn gewoon nog aanwezig, terwijl op de velden aan de Duinlaan en de voetballocatie tegenover Storks inmiddels een veelheid aan woningen is gebouwd. Tegenover Storks ligt verder een woonwagenkamp, terwijl op de locatie waar SOA en NN speelden golfbanen de omgeving redelijk groen en sportief hebben gehouden. Rest te vermelden dat op de voetballocatie van Zwart Blauw ook nog sv Kijkduin en HSV (Haagse scheidsrechtersvereniging) actief zijn geweest.
De velden aan de Buurtweg in de jaren tachtig. Sowieso zien we hier onderaan het complex van JAC, Oranjeplein en vv Robin Hood. Rechts in het midden van de foto het ooit zo prachtige veld van E,S.C. (Esso Sport Club).
Na deze uitleg inzake Sportpark Ockenburgh en de velden in de buurt hiervan kan direct een binnen het Haagse voetbal ontstane aanname dat aan de Buurtweg de meeste Haagse voetbalverenigingen hun thuisbasis zouden hebben gehad worden weggenomen. Natuurlijk in de omgeving van de Buurtweg heeft een veelheid aan voetbalclubs decennialang tegen een bal getrapt, echter Ockenburgh spant echt de kroon. Dat volgens de stratengids van 1981 aan de Buurtweg zelf – vanaf Camping Duinhorst gezien – de volgende voetbalverenigingen actief waren zegt veel over de veelheid aan voetbalverenigingen destijds. NLS lag direct tegenover de ingang van Camping Duinhorst. Links van NLS lag een groot parkeerterrein waaraan Vliethage en Tamuvona waren gelokaliseerd. Direct naast Vliethage speelden JAC, RCDH, Robin Hood. Daarnaast speelden ORNAS, en Archipel. Aan de andere kant van de weg bij Archipel speelden Oranjeplein en Postalia. Op Sportpark de Roggewoning aan de Buurtweg speelde en speelt nog steeds Graaf Willem II Vac. Dat is dus anno 2025 nog de enige voetbalvereniging welke aan de Buurtweg actief is. De verder genoemde Buurtweg-velden zijn vervangen door Golfbanen – ook het veld van ESC. En dan de velden aan de Waalsdorperlaan en de van Brienenlaan. Aan de Waalsdorperlaan speelde in 1981 ESDO met als inwoner Holland Sport ’32. Aan de van Brienenlaan VVM, Paraat met als inwoner ANWB en aan de andere kant van de weg Sportvereniging 1935 (SV’35). Verderop aan de Waalsdorperlaan lagen de ingangen van de Jagers en Marathon. Natuurlijk in 1981 speelden aan de Oude Waalsdorperweg KSD, Marine en FC Waaldorp op de twee prachtige velden alwaar KSD/Marine nog steeds haar thuiswedstrijden afwerkt, terwijl naast rugbyvereniging HRC aan de Theo Mann Bouwmeesterlaan VDS over twee velden beschikte – Wit Bauw woonde destijds in bij VDS. Laat ik niet vergeten de twee Filmstad verenigingen aan de Therese Swartzstraat te benoemen – op zaterdag speelde SVPTT en op zondag speelde inwoner G.S. Azzuri op deze locatie. Vanaf de Benoordenhoutseweg (waar ooit de ingang naar de voetballocatie was gesitueerd) kon men die twee velden zo zien liggen.
Hoe was e.e.a. volgens de stratengids van 1987? Wit Bauw speelde niet meer bij VDS, FC Waaldorp speelde niet meer bij KSD en Marine, Oranjeplein speelde niet meer naast Postalia echter wel naast JAC en Tamuvona aan de andere kant van de weg, PZH speelde bij Archipel. JAC, Archipel, ORNAS, Robin Hood, Tamuvona, Vliethage en Graaf Willem II VAC waren op dat moment honkvast. Dit was tevens voor ESDO, VVM, Paraat, ANWB, SV’35, de Jagers en Marathon van toepassing. SVS’70 woonde inmiddels in bij SV’35, terwijl Neta Dall bij Marathon was ingetrokken. G.S. Azzuri en SVPTT vertoonden hun voetbalkunsten nog steeds op filmstad. Pfff – en dan de stratengids van het jaar 2000. KSD en Marine speelden nog steeds op hun oude stekkie, VDS speelde niet meer naast HRC, Graaf Willem II VAC nog steeds aan de Buurtweg, echter alle voetbalverenigingen die aan de andere zijde van de Buurtweg de parkeerterreinen op zaterdag en zondag vulden waren verdwenen. Golfterrein Groendael moest het voetbal aan de Buurtweg doen vergeten. ESDO, VVM, Paraat, ANWB, Holland Sport’32, de Jagers, SVS’70 en Neta Dall waren tevens opgeheven of naar een andere voetballocatie in Den Haag verhuisd. SV’35 speelde nog aan de van Brienenlaan, terwijl niet veel verderop JAC, Marathon en Azzuri de voetbaleer hoog hielden. SVPTT en G.S. Azzuri hadden op filmstad voor nieuwbouw plaatgemaakt. En nu? Heden ten dage speelt SVC’08 op de voormalige velden van SV’35 en de Jagers. Vanaf de Benoordenhoutseweg ziet men de voetbalvelden niet meer liggen – e.e.a. heeft plaatsgemaakt voor de Amerikaanse Ambassade.
Natuurlijk de stratenkaart van 1981 met heden vergelijkende kan ik niet anders concluderen dat er heel veel qua voetballocaties is veranderd – teveel om in deze column te beschrijven – wellicht in nog te verschijnen columns. Toch viel mijn oog nog op een opmerkelijke voetballocatie te Leidschendam. In 1981 speelden RKAVV en SEV in Leidschendam op Sportpark de Heuvel. Dit voetbalbolwerk was gelegen nabij ziekenhuis Antoniushove. Is er wellicht iemand die kan aangeven of men in het weekend vanuit dit hospitaal wedstrijden kon bekijken en zodoende – ondanks een ziekenhuisopname – al voetbal kijkend van de ziekenhuisellende kon worden afgeleid? Ik ben benieuwd. Nogmaals een plaatje zegt meer dan duizend woorden.
Rini Toet
04-09-2025
