De maatschappij is in de voorbije twee decennia erg veranderd. Men is veel mondiger en kritischer geworden. In alle geledingen; onderwijs, bedrijfsleven, het sociale leven, dus ook in het voetbal.
“De bank zoals het vroeger was”
Spelers bijvoorbeeld zijn vandaag de dag veeleisender, de technische staf wordt steeds uitgebreider, er zijn meer sponsors, buitenlandse trainingskampen zijn de normaalste zaak van de wereld. In de loop der jaren is ook de voetbalterminologie veranderd .
Regelmatig hoor je trainers praten op televisie, radio of in de kantine over het voetbalspelletje, maar waar je als simpele Nederlandse voetballiefhebber niet direct begrijpt wat hij, maar tegenwoordig ook zij, nu precies bedoelt.
Toen ik zelf nog actief deelnam aan het edele voetbalspel als speler, maar ook als trainer, waren de termen simpel en in mijn ogen duidelijk en niet zo ingewikkeld.
Kreten als diepgaan, kaatsen, dekken, lange bal, dieptepass, laatste man. Later sprak je ook van – de overgewaaide Duitse term –ausputzer, linksback of gewoon rechtsbuiten. Maar ik vond deze uitdrukkingen niet alleen normaal Nederlands, maar ook vanzelfsprekend. Je hoefde er niet direct bij na te denken om het te begrijpen .
Maar in de tussentijd zijn er heel wat termen bijgekomen, waarvan ik wel eens denk, zullen al die (amateur)voetballers wel begrijpen wat er nu eigenlijk gezegd of bedoeld wordt. Lastig kan zijn dat je als amateurtrainer deze termen ook moet gaan gebruiken, anders nemen de spelers, bestuur, technische commissie je misschien niet meer zo serieus. Ondanks het feit dat ze eigenlijk niet helemaal begrijpen wat je nu precies bedoelt
Om het begrijpelijker te maken probeer ik een paar kreten of termen, die regelmatig voorbijkomen, in deze column uit te leggen. Wat te denken van:
Half spaces,
In het moderne voetbal wordt er steeds vaker over halfspaces gesproken. Wanneer je een veld verticaal opdeelt in vijf stroken gaat het hierom de twee vlakken tussen de buitenkant en de middelste strook. Aan de buitenkant ben je eigenlijk te ver van het doel af, terwijl het in de middelste strook van het veld vaak ontzettend drukbezet is. De halfspaces worden daarom gezien als de zones waaruit het meeste gevaar kan worden gesticht. Eenvoudig te begrijpen toch?
Alibiverdediger
Net doen alsof je verdedigt.
Progressief voetbal
Een pass wordt als progressief beschouwd als de afstand tussen het startpunt en de volgende balaanname: minimaal 30 meter dichter bij het doel van de tegenstander is als het start- en eindpunt zich op de eigen helft van een team bevinden. Hoe bedoel je, simpel!
Gegenpressen
Een uit Duitsland overgewaaide term. Wanneer een elftal de bal verliest, is het idee om niet direct om te schakelen in een verdedigende organisatie, maar juist zo hoog mogelijk op het veld druk te zetten op de bal. Wanneer de bal weer wordt veroverd kan er snel een doelpunt worden gemaakt. Logisch toch!
Cirkelpressie
In een halve cirkel rond het doel overspelen en loeren op een goed afstandsschot.
Progressieve passes
betekent een voorwaartse pass waarmee geprobeerd wordt de bal aanzienlijk dichter bij het doel van de tegenstander te brengen. Ja toch?
En dan ook nog een kretologie als:
Circulatievoetbal
Scannen
Tussen de linies spelen
Keyplayers
Er onderuit spelen
Intensiteit. Hoog of laag in de intensiteit spelen
Je zou er bijna een bijscholingscursus voor moeten gaan volgen om te begrijpen waar het over gaat.
Trainers hebben het ook over waar kunnen we de tegenstander pijn kunnen doen. Heb ik in mijn carrière nog nooit van gehoord of gebruikt. =Wel waar de zwakke plekken van een elftal waren, of anders gezegd waar de minst goede speler speelde, die we dan aan de bal lieten komen. Of dat dan ook lukte was een tweede, maar een tegenstander pijn doen. Nee, dat is onbehoorlijk voetbal spelen. Of ben ik nu te naïef?
Vroeger was het voetbal, heb ik aan den lijve ervaren, vele malen harder en gemener dan tegenwoordig. Ik heb heel wat vliegende tackles moeten ontwijken, maar het hoorde erbij.
Besprekingen
Opvallend vind ik dan ook als een speler tegenwoordig een verkeerde dieptepass geeft, zijn medespeler dan zijn hand op steekt van ‘goed zo’ of ‘geeft niet’. Beetje met de mantel der liefde bedekken, denk ik zo. Vooral lief zijn voor elkaar. Als je vroeger een verkeerde pass gaf dan kreeg je dat dan ook gelijk te horen en niet zo’n beetje ook, zodat de volgende keer je wel probeerde een goede pass te geven. En als je je best niet deed of er de kantjes er afliep scholden je medespelers jou de huid vol.
Weet je wat ook leuk is? Dat hoor je tegenwoordig ook regelmatig. Met een dubbele zes spelen. Dubbele zes? Er is er maar eentje die met nummer zes op zijn rug speelt. Zeg dan gewoon dat je met twee verdedigende middenvelders speelt en met één aanvallende. Maak het niet zo ingewikkeld.
Besprekingen worden ook steeds langer, want er worden ook beelden bij vertoond. Elke wedstrijd is volgens mij anders, zowel in het betaalde- als in het amateurvoetbal. De opstellingen worden ook regelmatig aangepast, rouleren heet dat tegenwoordig. Hebben de beelden nu zoveel zin of is het louter interessant gedrag van ‘kijk mij eens professioneel bezig zijn’. Ik bedoel hier vooral het amateurvoetbal mee. In het betaald voetbal begrijp ik het wel, dat is van een andere orde en daar haalt de trainer alles uit de kast om goede resultaten te behalen. Alleen hoe kan het dan nog steeds dat je een wedstrijd met 5-0 verliest, terwijl de trainer je van alles heeft verteld over de tegenstander(s). Voetbal is een spel dat je moeilijk volledig kunt controleren, of bepalen. Je bent afhankelijk van allerlei factoren.
Verbazend vind ik dan nog steeds als een speler (in het betaald voetbal) moet invallen en de assistent vervolgens een map tevoorschijn tovert vol met voorgedrukte vellen met spelsituaties en aan de hand van die vellen de invaller gaat uitleggen wat hij moet doen. Heeft de desbetreffende speler zeker niet opgelet bij de trainingen en/of de bespreking .
Data spelen ook steeds meer een rol, maar je hebt wel met mensen te maken die de ene week geweldig spelen en een andere week minder. Kijk maar naar het huidige PSV, het onverslaanbare PSV, dan kun je wel met allerlei data aan komen lopen of allerlei mappen, filmpjes enzovoort. Maar het gaat ook bij die spelers om de vorm, instelling, creatieve ingeving, beleving, mentaliteit en niet te onderschatten factoren als de conditie van het veld, de scheidsrechter en niet in de laatste plaats het weer.
Voetbal is geen computerspel, waar data een grote rol spelen, maar een spel vol emotie, creativiteit, kwaliteit, gezonde agressie, motivatie, beleving, balbeheersing, mentaliteit, talent, kansen benutten of missen, geluk, scherpte, lef, voetbalgogme, onvoorspelbaarheid, fouten, mentale weerbaarheid, verkeerde beslissingen van zowel speler als scheidsrechter, zelfvertrouwen en simpel spelen.
Gebruik dan ook simpele termen, roep ik dan. Zeker in het amateurvoetbal, zodat de spelers allemaal direct begrijpen wat je nu precies bedoelt of van plan bent. Dus als de trainers hun elftallen kunnen motiveren en wijsmaken dat het voornamelijk gaat om de instelling en bereidheid om met zijn allen te knokken voor een goed resultaat kom je heel ver. Maak het niet te moeilijk, houd het simpel , want …..
De grootste Nederlandse voetballer aller tijden, ene Johan Cruijff zei ooit:
‘Simpel spelen is niet moeilijk, maar het moeilijkste is om simpel te spelen’
Jan Linkerhof
05-02-2025
