Om goed op de hoogte te blijven van de Haagse voetbalhistorie bezoek ik regelmatig de site van Rob Pronk – mister Haagse voetbalhistorie – en spit ik via Delpher online door gedigitaliseerde krantenarchieven alsmede nostalgische sportbladen zoals de Sportkroniek. Uiteraard speur ik dan naar bijzonderheden – op deze wijze werd ik geconfronteerd met het feit dat er in onze rijke voetbalhistorie een vereniging is welke vanaf haar fusie in 1940 tot 2008 onder dezelfde naam speelde, echter toch echt in 2002 van naam veranderde.
Wat is voor onzin – wat hier wordt beweerd zult u denken, echter het is toch echt zo als er wordt ingezoomd op JAC – een geweldig florerende voetbalclub welke het grootste deel van haar bestaan in de nabijheid van de Buurtweg heeft gespeeld en ooit op het één na hoogste amateurniveau van het zaterdagvoetbal heeft uitgeblonken. U zult uzelf de vraag stellen ‘hoe kan JAC van naam zijn veranderd in JAC?’ – nogal vreemd toch. Het antwoord is simpel – de woorden achter de afkorting werden op 1 juli 2002 gewijzigd. Vanaf 1940 heette de club voluit geschreven Jeugdkring Ambtenaren Combinatie – JAC dus – na de 2002 fusie met Archipel/Ornas heette de club voluit geschreven JAC en Archipel Ornas – JAC dus. Duidelijk?
Zijn er binnen het Haagse voetbal nog meer van dit soort redelijk verwarrende voorbeelden op te hoesten? Jazeker, er bestaan of bestonden nog meer van dit afkortingen waarvan de naam op zich hetzelfde is gebleven – echter de onderliggende woorden van de afkorting niet. Wat te denken van HMC. De club waarvan de afkorting aanvankelijk Haagse Marokkanen Club betekende, echter om moverende redenen werd omgezet in Haagse Multiculturele Club – nog steeds HMC dus. Tegenwoordig heet de club overigens SV Den Haag Zuid West.
Zijn er nog meer van dit soort voorbeelden, ja dus. Bent u bijvoorbeeld bekend met het feit dat de Haagse voetbalvereniging Juventas vanaf 1948 tot aan het definitieve stoppen van de club in 2012 drie keer van naam veranderde echter toch dezelfde naam van toepassing was. Hoe kan dat dan? Begrijpt u het nog? Ik zal het u uitleggen. Ooit begon men in 1947 als voetbalvereniging Centrum – terrein Bezuidenhoutseweg, hoek Zijdeweg – ook wel Centrum-Haag genoemd. Voorafgaande aan de oprichting waren er enige banden met Wit Blauw RK, echter men besloot toch als voetbalvereniging Centrum in te schrijven. In 1948 werd de naam in Centra gewijzigd, waarna er aan het eind van dat jaar werd besloten de naamgeving in Juventas om te zetten, dat bleef dus zo tot in het tweede deel van de jarig tachtig. Tijdens het seizoen 1986/1987 kon voetbalvereniging Valkeniers het hoofd nog nauwelijks boven water houden en moest men de velden aan de Lange Kleiweg i.v.m. Gemeentelijke plannen verlaten – heden ten dage treft men hier o.a. het CBR – kunt u die velden nog voor de geest halen? In samenspraak met de Gemeente werd destijds besloten dat Valkeniers naar Juventas aan het Julialaantje zou verhuizen. Uiteindelijk was er sprake van een prima samenwerking waardoor men als Juventas/Valkeniers besloot verder te gaan. In 1989 besloot men om de clubnaam om te zetten naar JuVentas – waarbij de hoofdletter V het voormalige Valkeniers vertegenwoordigde. Hiermee was men er nog niet. In 1997/1998 kwam de fusie tussen JuVentas en sv Kijkduin tot stand en ontstond fusieclub JuVentaS – dit betrof de laatste naamgeving van de club die in 2012 haar laatste wedstrijd speelde. De S stond voor sv Kijkduin! Om dan te weten dat sv Kijkduin na een fusie tussen Wit Blauw RK en Zwart Blauw ontstond is het voor een goed lezer duidelijk dat men ooit in 1947 de relatie met Wit Blauw RK had losgelaten en feitelijk in 1998 alsnog integreerde. Het woord fusie of samenwerkingsverband is door de decennia voor Juventas derhalve diverse keren van toepassing geweest. Ik heb echter het gevoel dat het in 2010 verplicht verlaten van de locatie aan het Julialaantje de voetbalvereniging bepaald geen goed heeft gedaan en men hiermee in een negatieve spiraal terecht is gekomen. Wie je ook spreekt – de mensen van Juventas – JuVentas – JuVentaS – voelen zich nog immer zwaar belazerd. Een goed lezer zal concluderen dat de naam toch echt duidelijk drie keer anders werd opgeschreven. Echter de meesten van ons zullen hier overheen hebben gelezen of gekeken. Laat staan als er over Juventas werd gesproken – dan wist men toch niet beter als dat de oorspronkelijke Juventas benaming van toepassing was?
Kent u nog meer van dit soort verwarrende voorbeelden? Hebben wij nu alle Haagse voetbalclubs waarvan de naam is gewijzigd, terwijl het dezelfde naam betrof, in beeld? Nee dus. Wat denkt u van CWP – de oorspronkelijke CWP naamgeving Centrale Werkplaats PTT (CWP) werd niet lang na het ontstaan van de vereniging gewijzigd in Clubgenoten Weest Paraat (CWP dus).
JAC 1 seizoen 1943-1944 met o.a. de bekende sportjournalist Herman Kuiphof
Terug naar JAC – de club waarvan elke Haagse voetballiefhebber weet dat voetbalicoon en later voetbaltrainer Martin Jol daar aan de Buurtweg zijn eerste officiële stappen – bij de club van de oranje gekleurde shirts en de witte broeken – op een voetbalveld zette. Was u er reeds mee bekend dat voetbaljournalist en verslaggever Herman Kuiphof in de jaren 40 van de vorige eeuw de kleuren van het JAC-vlaggenschip heeft gedragen en tevens een bestuursfunctie heeft bekleed? Dit was dus dezelfde Herman Kuiphof die een veelheid aan Europacup wedstrijden en wedstrijden van het Nederlands elftal heeft verslagen. Ik vergeet nooit meer zijn gebruikte woorden nadat Gert Muller in 1974 tijdens de WK-finalewedstrijd tussen Nederland (Oranje dus) en West-Duitsland 2 – 1 wist te scoren ‘zijn we er weer ingetuind’. Dat Duitse voetbal leverde mij tot de EK-zegereeks in 1988 een hardnekkig punt van irritatie op. Daarbij opgeteld het gegeven dat JAC-icoon Martin Jol door Bayern München tijdens zijn verblijf in München – 1978 en 1979 – een soort van discutabel contract kreeg voorgeschoteld en de Duitse bezetters tijdens de 2e wereldoorlog – in 1943 – er voor zorgdroegen dat JAC – destijds ongeveer spelend op de hoek van de Buurtweg en Groenendaal – waar later Archipel haar thuisbasis had – het terrein moest verlaten. Was overigens voor alle daar spelende voetbalverenigingen van toepassing. Onze Oosterburen hebben destijds een veelheid aan enorme palen – verspreid over de gehele Buurtweg-locatie – de grond in geslagen zodat de Geallieerden daar niet konden landen. Zoals wellicht bekend wordt dit gehele terrein vanaf 2007 gebruikt door de Wassenaarse Groendael Golf Club. De ingang van deze golf-locatie ligt ongeveer daar waar Archipel haar entree had.
Terug naar Herman Kuiphof – ik ben echt benieuwd of hij ooit in het JAC-clubblad artikelen of columns heeft geschreven? Was hij wellicht redacteur van het clubblad? Had hij het in die tijd ook over ‘het andere Oranje’ als hij het over JAC met haar fraaie tenue had – oranje shirt en witte broek.
Over ‘het andere Oranje’ in de Haagse voetbalwereld gesproken. Toevallig kreeg ik onlangs een wedstrijdverslag van de wedstrijd tussen sv Houtwijk en Quick Steps onder ogen. Dat in dit artikel werd ingezoomd op ‘het andere Oranje’ klonk mij – denkende aan JAC – als muziek in de oren. In dit geval werd de 4-0 overwinning van sv Houtwijk – met de voormalige RAVA-shirt kleur oranje – als de winst van ‘het andere Oranje’ beschreven. Dit terwijl ik tijdens het doornemen van de JAC-geschiedenis reeds had vastgesteld dat ook JAC als ‘het andere Oranje’ werd neergezet. Een hele eer zou ik zo denken. Om het plaatje compleet te maken bedacht ik dat ook Juventas en Oranjeplein als ‘het andere Oranje’ bestempeld zouden kunnen worden.
Even terug naar de JAC-geschiedenis vanaf 1940 tot 2008. Ik ben in deze column niet van plan allerlei op diverse websites beschreven JAC-competities van die periode in te zoomen – wat is beschreven is reeds beschreven en veel van de JAC-geschiedenis kunt u o.a. op de side van de Haagse Voetbal Historie teruglezen. De JAC-voetbalhistorie doornemend en vergelijkend met de Delpher database heb ik wel kunnen vaststellen dat er e.e.a. aan de JAC-geschiedschrijving toegevoegd zou kunnen worden. Laten wij met onderstaande krantenartikelen uit 1940 beginnen. Op de website is beschreven dat JAC in 1940 slechts startte met twee seniorenelftallen, echter in dat jaar speelde JAC toch echt in de adspirantencompetitie – zie 2e artikel hieronder. Laten wij echter tevens inzoomen op een krantenartikel uit 1940 waarin de naam JAC aan het Haagse voetbalwalhalla werd toegevoegd. Van 1923 tot 1940 had men een andere clubnaam: A.V.V.
Op de website van de Haagse Voetbal historie wordt inzake de eerste competitiewedstrijd na de oorlog van 13 oktober 1945 vermeld dat de uitslag onbekend zou zijn, het betreft de wedstrijd tussen JAC en Ornas. Ik kan u melden dat deze uitslag inmiddels is gevonden, zie onderstaande artikelen uit 1945
In bovenstaand artikel is te lezen dat de wedstrijd tussen JAC en Ornas te Voorburg gespeeld zou worden. Waarom in Voorburg zult u denken. Het antwoord is eenvoudig – van 1943 tot 1947 speelde JAC – met haar 1e elftal gedurende vier seizoenen noodgedwongen op het veld van Wilhelmus aan het Oosteinde. De lagere elftallen speelden elders.
Als u nu naar de voormalige Wilhelmus (later DEVJO) ingang aan het Oosteinde zoekt, ga dan naar nummer 283 – u treft de voormalige ingang waar ikzelf i.v.m. auteursrechten een foto van heb genomen (bovenstaande foto dus). In de tijd van Wilhelmus hing hier – als een soort van toegangsport – een bord met de naamgeving Wilhelmus.
In 1941 werd trouwens ene J. Advocaat van JAC voor het Haagse Zaterdag afdelingselftal geselecteerd – wellicht familie van? In 1942 werden Advocaat en de Roos namens JAC geselecteerd – in 1943 betrof dit de Roos en Nijhuis. Kon ook niet anders – immers in deze periode behaalde JAC twee kampioenschappen en promoveerde vanuit de zaterdag-HVB naar de (K)NVB – kwaliteit genoeg dus.
Aangezien ik het best wel interessant vind te achterhalen welke JAC-spelers in vertegenwoordigende elftallen hebben gespeeld heb ik e.e.a. tot ergens in de jaren tachtig in kaart gebracht. In augustus 1945 werden voor het Haagse (K)NVB-elftal Vrijenhoek en Nijhuis van JAC geselecteerd. In april 1947 werden de volgende JAC-atleten voor een proefwedstrijd voor het zaterdag KNVB-elftal district West II uitgenodigd: H. Vrijenhoek, J. Stuyfzant en W. van Haarst. In 1948 betrof dit de JAC-uitblinkers Vrijenhoek, Soetens, Vroon en Stuyfzant. Vier spelers in het Haagse zaterdag (K)NVB elftal dus – het is nogal wat. In juni 1949 speelde H. Vrijenhoek met het Haags KNVB-ZM-elftal 1-1 tegen Dordrecht. Zijn prestaties waren blijkbaar voldoende om hem een jaar later voor het Nederlands Zaterdagelftal uit te nodigen.
Dat voormalig JAC-er Martin Jol decennia later drie officiële wedstrijden voor het grote Oranje uitkwam is uiteraard geweldig, echter mijn vraag hierbij is of er iemand van JAC mee bekend was/is dat de heer Vrijenhoek reeds in 1950 het shirt van een Nederlands voetbalelftal heeft gedragen?
In 1957 speelde Roos en Sleijster namens JAC in het Zaterdag-afdelingselftal. JAC was dus uit de KNVB gedegradeerd. En dan is het minimaal opvallend dat een jaar later – in juni 1958 dus – JAC-er W. Sleijster gewoon weer voor het Haagse zaterdag KNVB-elftal werd opgeroepen. JAC was dus gewoon weer gepromoveerd. Trouwens over promoties en degradaties gesproken. In de beschreven JAC-geschiedenis mis ik – inzake het seizoen 1945/1946 – de belangrijke promotie van het JAC-vlaggenschip vanuit de vierde klasse naar de 3e klasse KNVB – men speelde in 1946 dus voor het eerst in de JAC-geschiedenis in de 3e klasse van de KNVB. Dat men hieruit in 1947 degradeerde is jammer, echter wat mij betreft belangrijk genoeg om te benoemen en in de JAC- geschiedenis te verwerken.
In mei 1960 wist JAC-er W. Sleijster met het Haags KNVB-zaterdagelftal met 3-1 van het Twents KNVB-zaterdagelftal te winnen. In juni van dat jaar won hij met dezelfde equipe van het Amsterdamse KNVB-zaterdagelftal. In 1962 speelde JAC-er Nieuwenhuizen die namens JAC in het Haagse KNVB-zaterdagelftal uitblonk. In 1969/1970 werd L. Polman van JAC voor het jeugdplan Nederland 16/17 jarigen geselecteerd. Tijdens het seizoen 1969/1970 zien we dat Martin Jol namens JAC voor de Haagse selectie van 14/15 jarigen werd geselecteerd. In 1970/1971 werd M. Kok – ook weer een JAC-speler dus – voor het Haagse jeugdelftal uitgenodigd. We zijn er nog niet. Tijdens het seizoen 1970-1971 bleek de JAC-jeugdafdeling goud waard te zijn. Martin Jol werd voor het Nederlands elftal van 14/15 jarigen geselecteerd met in december 1971 twee JAC spelers in de Haagse jeugdselectie. In juni 1982 werd M. Oosterbaan van JAC voor het jeugdplan Nederland 13/14 jarigen uitgenodigd. Laten wij ook niet vergeten dat Martin Toet (begon bij Duindorp sv – stapte over naar JAC) vanuit JAC naar FC Den Haag vertrok alwaar hij de Haagse grootmacht o.a. in de eredivisie vertegenwoordigde. Bovendien speelde hij vier wedstrijden in jong Oranje.
Een echte JAC-website kenner zal in deze column herkennen dat ik probeer in te zoomen op JAC-informatie welke grotendeels nog niet in de geschiedenis op de website is opgenomen. Het is mijns inziens niet de bedoeling zaken te benoemen welke u op de website kunt teruglezen. Waarom zou ik willen benoemen dat JAC in 1961 tien C-elftallen kon inschrijven – dat het fraaie clubhuis aan de Buurtweg in 1973 door wethouder Piet Vink werd geopend en dat de club geleidelijk aan van de 2e klasse HVB naar de 1e klasse KNVB is opgeklommen – dat men voordat men eindelijk een eigen complex aan de Buurtweg mocht gaan bewonen veelal bij andere voetbalverenigingen heeft ingewoond – dat men aan de Buurtweg diverse clubs bij JAC heeft kunnen laten inwonen – dat men in 2004 de finale van de HC-Cup verloor – dat men in 2006 de Harry den Hartog beker wist te veroveren – dat JAC-spelers jarenlang hoog op de Haagse-topscoorderslijsten waren genoteerd – dat JAC altijd een gezellige voetbalvereniging (een echte vriendenclub) is geweest – dat diverse toptrainers gouden tijden aan de Buurtweg en later op het voormalige terrein van Marathon/Azzuri hebben beleefd. Kortom, ik adviseer u de JAC-geschiedenis zelf eens door te lezen – uitermate leerzaam.
Ik vraag me overigens oprecht af waarom al die Buurtweg-voetbalverenigingen op donkere trainingsavonden – als de velden waren afgekeurd – geen illegaal gebruik van renbaan Duindigt hebben gemaakt. De zachte ondergrond zou perfect zijn geweest voor voetballers die structureel geen loopschoenen bij zich hadden of andere voetballers die telkens weer wensten te beweren dat het hardlopen op straat gegarandeerd tot ellendige kuitblessures zouden leiden. Bovendien was het voor de heren trainers absoluut meetbaar welke hard rennende atleten hun rondjes van 1600 meter eenmalig of meerdere keren wensten af te werken. Wellicht iets voor SVC’08 en Graaf Willem Vac om deze voorzet bij afkeuringen van alle velden – dus ook kunstgras – alsnog in te koppen?
Dat na jarenlang vrijwilligerswerk door het bestuur van de ‘Oude Haagse Glorie -OHG’ een speciale ereprijs aan JAC-vrijwilligster Tiny Roos werd uitgereikt was meer dan verdiend – een prijs die niet zomaar aan iemand werd overhandigd. Daar waar door de oudgedienden van de OHG in 1985 een jaarlijkse uit te reiken Oscar werd geïntroduceerd, daar werd deze in 1992 na het overlijden van Aad Mansveld naar de Aad Mansveld trofee hernoemd. Deze ereprijs werd dus vanaf 1985 jaarlijks aan opvallend presterende personen uit de Haagse voetbalwereld uitgereikt. Wat te denken van Ton de Graef van VUC, voormalig wethouder Piet Vink, Jan Doorschodt van ODB, Karel Jansen van de VVCS, Aad Mansveld zelf, Arend Spaans van de afdeling Den Haag – de HVB, Eimert Krans van Quintus, Wim Peters van GDA, Joop Borremans van Spoorwijk, Roel Zandbergen sr van Laakkwartier, topscheidsrechter Mario van der Ende en John Rietveld trainer/coach van een veelheid aan Haagse amateurclubs. Deze lijst is incompleet, echter als iemand werd geëerd met de Aad Mansveld Trofee dan kunt u ervan uitgaan dat men destijds voorafgaande aan het uitreiken van deze trofee aan o.a. mevrouw Tiny Roos niet over één nacht ijs is gegaan. Mevrouw Roos was niet alleen bij JAC een graag geziene vrijwilligster. Integendeel, onlangs sprak ik een voormalig Vliethage-speler die mij wist te vertellen dat tante Tiny op de dagen dat zodra de bij JAC inwonende Vliethage-spelers en aanhang het JAC-clubhuis aan de Buurtweg betraden zij te allen tijde een huiskamergevoel kregen en behielden – mevrouw Roos stond naast voor de mensen van JAC altijd voor de leden van Vliethage klaar – het was een mooie tijd daar aan de Buurtweg.
Er zijn momenten dat ik mezelf afvraag hoe kan dit nu weer? In dit geval betreft het Archipel en Ornas welke in 1993 samen onder de gecombineerde naam Archipel/Ornas met driehonderd leden op het complex van eerstgenoemde verder gingen. Nogmaals driehonderd leden – dan is het toch best wel vreemd dat nadat Archipel/Ornas haar complex in 2001 moest verlaten en een jaar later een fusie met bij JAC aanging men slechts 1 zondag elftal op de been kon brengen. De grote vraag is wat mij betreft waar al die voormalige Archipel/Ornas leden zijn gebleven – ik weet het niet. In ieder geval speelde de resterende voormalige Archipel/Ornas selectie op zondag – namens JAC – met de eerder genoemde naamswijziging – in de 5e klasse KNVB.
Heden ten dage zien wij dat de Amerikaanse Ambassade op een deel van de voormalige voetballocatie van HSV Marathon, Marathon/Azzuri en JAC uit de grond is opgetrokken. JAC was dus de laatste voetbalvereniging die op die prachtige locatie op de hoek van de Benoordenhoutseweg en de Waalsdorperlaan haar wedstrijden heeft gespeeld. Voorafgaande aan de bouw van de Amerikaanse ambassade is er tijdens graafwerkzaamheden een 500-ponder (bom) uit de tweede wereldoorlog op het voormalige hoofdveld aangetroffen. Uit betrouwbare bron heb ik vernomen dat deze bom is aangetroffen ter hoogte van de penaltystip aan de kant van het clubhuis. Uiteraard heeft de EOD e.e.a. destijds ontmanteld, echter al die voetballers hebben al die jaren dus op een soort van tijdbom gespeeld. Achteraf gezien zal een veelheid aan lagere elftalvoetballers absoluut niet ontevreden zijn met het feit dat men veelal op veld 2, 3 of 4 heeft moeten voetballen zou ik willen concluderen – die liepen dus minder risico! Dat het ongeleide projectiel gelukkig nooit is ontploft komt dus mooi uit. Dat de topschutters van JAC penalty’s met gemak binnenschoten is bekend bij iedere voetballiefhebber uit Den Haag. Wat te denken van topschutter Mark van den Berg welke men altijd hoog op de Haagse topscoorderslijst aantrof en zijn strafschoppen als een raket tegen het net aan wist te jagen. Dit terwijl het risico van een op scherp staande bom – die zomaar kon ontploffen – nabij was. En nu maar hopen dat op de locatie van de Amerikaanse ambassade ondergronds geen op scherp staand ontplofbaar materiaal is achtergebleven!
Tot slot – dat in 2008 JAC en SV’35 na de grote fusie een prachtig complex aan de van Brienenlaan kregen aangeboden was meer dan terecht. Onlangs bezocht ik de wedstrijd tussen de tweede elftallen van fusieclub SVC’08 en Duindorp sv en kon goed om mij heen kijkend concluderen dat de fusie als prima geslaagd kan worden bestempeld. Een prachtig clubhuis, met aan de hoofdveld-zijde een best wel gezellige tribune waar vandaan over het geweldige hoofdveld kan worden gekeken en SVC’08 TV tweewekelijks fraaie wedstrijdbeelden kan opnemen.
Nogmaals, in deze column ben ik feitelijk van 1940 tot 2008 – de periode dat de club de naam JAC droeg – ingezoomd – 68 jaar voetbalplezier en gezelligheid. Dat de club feitelijk 102 jaar bestaat is niet zomaar – aan goed leiderschap en organisatievermogen heeft het volgens mij nooit ontbroken.
Rini Toet
18-11-2025
