Zelf ben ik te jong om op de voetbalvelden aan de Fruitweg gespeeld te hebben echter heb mezelf uit pure interesse en nieuwsgierigheid vastgebeten in een onderzoek naar de opening tot de definitieve sluiting van de velden aan de Fruitweg. Voetbalvelden aan de Fruitweg, de meesten van ons zullen er wel eens iets over hebben vernomen, echter dat deze voetbal locatie ooit een van de grootste Haagse voetbalaccommodaties betrof zal voor velen wellicht onbekend zijn.
Het eerste elftal van VDS op haar complex aan de Fruitweg
Aangezien de eerste wedstrijden aan de Fruitweg in september 1931 zijn gespeeld en de laatste in 1952/1953 is het de vraag of er zich nog iemand binnen ons Haags voetbalhistorie-gezelschap bevindt die nog op de Fruitweg-velden heeft gespeeld. Dit is vrijwel onwaarschijnlijk, echter ik laat me graag verrassen door iemand van de oude garde die voor onze lezers nog e.e.a. kan verhelderen. Na onderzoek is in ieder geval gebleken dat Laakkwartier vanaf eind 1931 tot 1937 op de Fruitweg-accommodatie haar thuiswedstrijden en uiteraard haar trainingen heeft afgewerkt. BMT had echter de eer om in september 1931 als eerste voetbalvereniging de nieuwe velden, aangelegd i.v.m. enorme terreinnood in Den Haag, te betrekken nabij de tramremise aan de Parallelweg. De toenmalige KNVB 2e-klasser moest destijds noodgedwongen haar oude voetbal locatie verlaten en kreeg de beschikking over twee gloednieuwe velden en een trainingsveld.
Het zag er allemaal prima uit daar aan de Fruitweg, echter naarmate de jaren vorderden zou blijken dat de voetbalvelden van een bedenkelijk niveau waren. De eerste wedstrijd die op een Fruitweg-veld werd gespeeld was die van BMT tegen het Rotterdamse CVV. Per november 1931 kregen ook de sv De Jagers en VDS een veld aan de Fruitweg, naast BMT, toegewezen. Als slachtoffer van de steeds verder gaande stadsuitbreiding moest sv De Jagers het gezellige veld in Duin en Dal verlaten. Dankzij diverse meelevende autoriteiten kon gelukkigerwijs beslag worden gelegd op een veld aan de Fruitweg. Op zondag 13 december 1931 betrok Laakkwartier (met 2 velden) het nieuwe complex en opende haar hoofdveld tegen koploper Hoek van Holland. Deze opening kon destijds als een mijlpaal in de geschiedenis van de rood/zwarten worden beschouwd, met twee elftallen in de KNVB en een groot aantal in de HVB en adspiranten-competitie. Laakkwartier-voorzitter dhr. Van der Klaauw sprak destijds de hoop uit dat zijn gehele vereniging, het vlaggenschip speelde in de 3e klasse van de KNVB, nog hoger zou komen te spelen.
Eind 1931 waren zes velden bezet. Feitelijk lagen de velden ingesloten tussen de Groenteweg en de Troelstrakade met de hoofdingang aan de Fruitweg. Als u het plaatje nu opnieuw zou mogen invullen dan doet u er goed aan om naar de brug op de hoek van de Fruitweg en de Troelstrakade te wandelen en zich vanaf de brug over de Fruitweg richting de remise te bewegen. Aan uw linkerhand moeten de velden hebben gelegen. De diverse sporttribune-nieuwsberichten doorlezende krijg ik de indruk dat door de jaren heen het complex enigszins is uitgebreid, echter het is zeker dat er uiteindelijk nog twee trainingsvelden en een handbalveld hebben gelegen.
Ondertussen werden wekelijks de diverse senioren en adspirantenwedstrijden op deze voetbal locatie gespeeld en kwam men tot de conclusie dat er een soort van Fruitweg-belangenvereniging, waarin o.a. vertegenwoordigers van de diverse voetbalverenigingen, opgericht zou moeten worden. Dit gebeurde dan ook en binnen de kortste tijd werden in samenspraak met de belangenvereniging grote voetbalevenementen op de nieuwe locatie, met haar op dat moment mooie velden, georganiseerd. Enige voorbeelden. In 1932 bestond de zogenaamde adspirantencompetitie – junioren – twaalfeneenhalf jaar en ter gelegenheid hiervan werden in juni alle HVB-adspirantenelftallen uitgenodigd om op de velden aan de Fruitweg een groot jubileum-toernooi te spelen. Uiteindelijk hebben zich destijds 96 elftallen aangemeld en zijn 86 wedstrijden van 2×15 minuten, verdeeld over twee dagen gespeeld. De diverse krantenknipsels doorworstelende kan ik niet anders concluderen dan dat de sfeer perfect moet zijn geweest. En geen wonder, stelt u zich eens voor zo’n 96×11 spelers plus begeleiding een aanhang verdeeld over een complex aan velden, het moet fantastisch zijn geweest met een bonte mengelmoes aan gekleurde tenues, destijds door de voetbalbond het clubkostuum genoemd.
Luchtfoto uit 1949 van een gedeelte van de voetbalvelden aan de Fruitweg
Verder werden in die eerste jaren van het voetbalpark reeds nederlaagseries of seriewedstrijden door BMT, Laakkwartier, VDS en de sv De Jagers georganiseerd. In die jaren was het mijns inziens opmerkelijk dat op 1e Kerstdag nog wel eens vriendschappelijke wedstrijden werden georganiseerd. Zo ook speelde Laakkwartier op deze feestdag op haar veld tegen de Leidse scheidsrechters. Tevens speelde het HVB-elftal in de jaren dertig een veelheid aan oefenwedstrijden tegen BMT en werden er aan het eind van het seizoen regelmatig beslissingswedstrijden gespeeld. Sportkroniek Kerst 1935 – op beide kerstdagen zal op de velden aan de Fruitweg een groot kerstvoetbaltoernooi worden gehouden, waaraan door een groot aantal 1e klassers zal worden meegenomen. Vierde men toen geen kerst vraag ik mezelf bijna af. Of waren die voetballers blij dat ze die dagen de deur uit waren?
Of er uiteindelijk sprake was van overbelasting van de velden is mij onbekend, echter naarmate de jaren vorderden werden de velden slechter en slechter en binnen het Haagse voetbalwereldje was het al spoedig duidelijk dat als er afkeuringen waren de Fruitweg-velden vooropliepen. Dit tot grote frustratie van alle beoefenaars van het voetbalspel, met name die van thuisspelende elftallen, er werd steeds minder gevoetbald daar aan de Fruitweg. Als de velden goedgekeurd waren en er tijdens de wedstrijd een buitje viel dan kon in de Sportkroniek worden teruggelezen dat er meer werd gebaggerd dan gevoetbald.
In de Sportkroniek valt in 1935 te lezen dat de Stichting Haagsche Sport en Speelterreinen een veld gelegen aan de Fruitweg beschikbaar zou hebben. Niet lang na deze oproep was het voetbalvereniging WDS dat zaterdagsmiddags op het terrein van VDS zou gaan spelen. Dit werden uiteindelijk twee WDS-velden. Ondertussen had tevens voetbalvereniging DHB een plekje op het complex weten te bemachtigen, dit ondanks meldingen over de dramatische drainage van de velden. Sterker nog, de Fruitweg-locatie werd ondanks of wellicht dankzij de matige veldgesteldheid vanaf dat moment een soort van doorloophuis van komende en gaande voetbalverenigingen. Er was veelvuldig sprake van onderverhuur waardoor meerdere verenigingen als het ware hetzelfde thuisveld hadden.
In mei 1937 lezen we het volgende in de Sportkroniek – het Laakkwartier-terrein aan den Fruitweg. – Zoals wij reeds bericht hebben, gaat Laakkwartier met ingang van 1 september 1937 a.s. haar terrein aan de Fruitweg verlaten om de nieuwe velden aan de Jan Wapstraat te betrekken. Over de reden, welke Laakkwartier genoopt heeft dit belangrijke besluit te nemen, behoeven wij niet te schrijven, want het is bekend genoeg, dat de Fruitweg-velden zeer slecht en meestal onbespeelbaar zijn. Trouwens, het is met alle velden daar zeer treurig gesteld en de competities van de daar gevestigde clubs vertonen allen een grote achterstand. Het is dan ook niet te verwonderen, dat deze clubs alle moeite doen een ander terrein te vinden en zo vernemen wij, voor de waarheid staan wij echter niet in, dat de Jagers reeds een ander terrein heeft gevonden op Ockenburgh. Daar men dus genoeg heeft van deze slechte velden is het onbegrijpelijk dat er een gedrang is van clubs, die de terreinen van Laakkwartier gaarne willen huren. Natuurlijk moeten deze clubs zelf weten wat ze doen, maar we zouden hun, om een strop te voorkomen, in ernstige overweging willen geven, alvorens eventuele verbintenissen aan te gaan, zich eerst in verbinding te stellen met de KNVB en/of HVB-bestuurders.
In de zomer van 1937 werd tijdens een Haagse Gemeenteraadsvergadering de slechte toestand van de Fruitweg-velden nogmaals op de agenda gezet. Er volgden voorstellen als het aanleggen van een bemalingsinrichting alsmede de aanleg van betere grasmatten, echter men besloot destijds alleen de peperdure bemalingsinrichting te installeren. Er is tevens gesproken over vrijstelling van huur, echter ook dit punt werd snel van tafel geveegd. Door het advies van waterdoorlatende grasmatten te negeren zou later blijken dat de bemalingsinstallatie voor de geen waterdoorlatende grasmatten niet werkte. Gekscherend werd dan ook regelmatig geroepen dat als een voorbijganger op het veld zou spuwen het veld onmiddellijk afgekeurd zou worden.
Eind jaren dertig was er veel beweging van komende en gaande voetbalverenigingen en kregen Zwart Blauw, WBB (op het voormalige Laakkwartier-veld), Red Taks (vereniging van chauffeurs, later na fusie met Hanenburg ontstond een nieuwe club, namelijk Red-Coks), Boerhave (vanaf de Vredenburchweg) en UDO een veld aan de Fruitweg, dit terwijl de sv De Jagers in augustus 1938 definitief van de Fruitweg naar Ockenburgh verhuisde. Ondertussen was BMT kampioen geworden en speelde men wederom op het één á hoogste niveau van Nederland, namelijk de 2e klasse KNVB. En dit op de nog steeds slechte velden aan de Fruitweg waarover, ondanks uitgevoerde en kostbare verbeteracties, nog steeds reden tot klagen was. De velden behoorden nog immer tot de slechtste velden van de regio. Toch betrokken ook Escher Boys, een club bestaande uit personeel van de constructiewerkplaats van dhr. Escher, HSVW, AEC en Schonberg een veld aan de Fruitweg. We bevinden ons dan in 1939 het jaar dat in mei voetbalvereniging Maasstraat hun Fruitweg-veld feestelijk opende. Gedurende drie dagen heeft een aantal ijverige roodgroenen het veld en de kleedgelegenheid keurig in orde gemaakt en het geheel zag er, volgens de journalisten van de Sportrubriek, uitstekend uit.
Inmiddels was de Tweede-Wereldoorlog uitgebroken en nam de Haagse-terreinnood ernstige vormen aan. Aan de Fruitweg bleek keer op keer een gaatje over te zijn en zo betrok DCS in oktober 1940 het voormalige veld van Red-Coks dat inmiddels de Fruitweg had verlaten. In dezelfde maand betrok AVV (later AVV Triomph) twee velden en ook VDV speelde haar thuiswedstrijden op het drukbezette Fruitweg-complex. Nadat talloze pogingen van het DUNO-bestuur om toegang te krijgen op haar veld op Ockenburgh, vruchteloos waren gebleken, slaagde men er in november 1940 in de mede-beschikking te krijgen over twee velden van AVV aan de Fruitweg bij de Parallelweg te bereiken via het Holland Spoor met lijn 11. Het zou circa 11 minuten wandelen zijn, echter ik kan me niet voorstellen dat dit voor een normale wandelaar in 11 minuten te realiseren is en heb het vermoeden dat de journalist van de Sportspiegel destijds de wandelroute door een snelwandelaar heeft laten testen. Overigens bleek direct dat ook DUNO een vereniging was waar men veel ondernam en organiseerde, iets wat men heden ten dage nog steeds terugziet.
Al in het eerste jaar aan de Fruitweg werden adspirantentoernooien, sportdagen en atletiekdagen georganiseerd. BMT kon daar niet bij achterblijven en organiseerde jaarlijks toernooien, sportdagen en oefenwedstrijden tegen gerenommeerde tegenstanders waaronder het HVB-elftal. Kortom, de inmiddels slechte velden waren altijd goed bezet.
In 1941 zou de v.v. Ter Laak van Voorburg naar de Fruitweg verhuizen. Dit werd op het laatste moment gecancelled, echter deze verhuizing zou in een later stadium alsnog worden gerealiseerd. In november 1941 bewoonde ook de Valkeniers het complex, dit was tevens voor HTM van toepassing.
In 1942 bestond VDS 25 jaar, reden voor een feestje. VDS, vanaf 1931 spelend aan de Fruitweg, werd in die jaren reeds het Haagsche AJAX genoemd. Niet alleen vanwege het tenue echter ook vanwege de succesrijke historie van de club.
Schetstekening uit 1947 uit de historie van de v.v. Oranjeplein.
Sportrubriek juli 1942 – sedert 1 mei 1942 is de fusie tussen AEC die in de 1e klasse van de afdeling uitkwam en de KNVB 4e klasser ESDO tot stand gekomen, en wel onder de naam Sportvereniging ESDO. De nieuwe gevormde combinatie telt thans 7 elftallen, waaronder 1 adspiranten- en 1 dameshandbalteam. Zowel het terrein aan de Buurtweg te Wassenaar als dat aan de Fruitweg te Den Haag zal worden aangehouden.
Ondertussen ging het oneindig wisselen van voetbalcomplexen door en zo kreeg VOG in september 1942 een nieuw speelveld aan de Fruitweg. Ook Die Haghe betrok in maart 1943 een Fruitweg-veld.
Even een sprong naar mei 1945 waarin duidelijk werd dat het gehele complex in 1944 en 1945 door de Duitse bezetting onder water was gezet en de schade niet zomaar hersteld kon worden. Pas in augustus bleek het veld van AVV redelijk hersteld en kon op dit terrein aan de Fruitweg worden gevoetbald. In september van het bevrijdingsjaar kreeg voetbalvereniging BMT van de Haagse stichting bericht dat hun velden op korte termijn zouden worden opgeknapt. De voetbalvereniging Scheveningen kreeg tevens in september 1945 toestemming om op de BMT-velden te gaan spelen. Dit nadat ook BMT en de overige Fruitweg-verenigingen eind september 1945 toestemming kregen om de velden weer te bespelen. In oktober 1945 kreeg voetbalvereniging PTT toestemming om op de velden van Zwart Blauw te gaan voetballen. Kortom, vanaf september/oktober 1945 waren de Fruitweg-velden wederom druk bezet. Op zondag 30 december 1945 stonden vier scheidsrechters, die bij voetbalvereniging Scheveningen zouden fluiten, op het verkeerde terrein aan de Buurtweg. Dit terwijl men reeds vanaf september aan de Fruitweg speelde. Is nog een hele rel geweest destijds. In januari 1946 verhuisde PTT, na een kortstondig verblijf aan de Fruitweg, naar de velden van Valkeniers en GDS te Hoornpark.
Op 18 juni 1943 bestond Fruitweg-bewoner Blauw Zwart 25 jaar, echter het zilveren-jubileum van deze Fruitweg-vereniging werd pas in februari 1946 met terugwerkende kracht gevierd.
In mei 1946 verhuisde voetbalvereniging Scheveningen van de Fruitweg naar het splinternieuwe ‘filmstad’ complex aan de Benoordenhoutseweg, destijds bereikbaar via de HTM-Tram verbinding tussen Leiden en Den Haag. Met veel dank aan het gastvrije BMT waar men een jaartje kon verblijven kon men destijds overstappen naar een complex met drie velden en zes kleedkamers. In september 1946 kreeg DVJ speeltijd op het VDS-terrein aan de Fruitweg, GGB bij Maasstraat en JAC deels bij AVV.
Ondertussen speelde voetbalvereniging Oranjeplein ook haar thuiswedstrijden aan de Fruitweg en ben ik inmiddels bang dat ik, ondanks mijn diepgaande onderzoek, nog niet alle voetbalverenigingen heb benoemd die aan de Fruitweg hebben gespeeld. Ik heb, ondanks mijn historische W.I.K.-kennis zelfs niet met zekerheid kunnen achterhalen in welke periode mijn vereniging exact aan de Fruitweg heeft gespeeld. Het schijnt echter vrijwel zeker te zijn dat men er ergens rondom 1950 een aantal maanden heeft gevoetbald.
In het eerste kwartaal van 1947 bleek dat de HTM in samenspraak met de gemeente Den Haag het plan had een deel van de Fruitweg-velden te willen benutten voor uitbreiding van de tram-remise. Toch kreeg voetbalvereniging SIOS in mei 1947 de beschikking over een Fruitweg-veld. In september 1947 betrok BMT een nieuw clubgebouw en met ingang van 8 april 1950 speelde MVM op het terrein van DHB. Ook HPSV speelde inmiddels op een veld aan de Fruitweg en wel op het veld van Ter Laak.
In 1951/1952 was het zover. Een Fruitweg uitbreidings- en bestemmingsplan werd geactiveerd en dit betekende dat uiteindelijk vijftien voetbalverenigingen haar velden kwijt zouden raken wegens o.a. de uitbreiding van de HTM-garage aan de Fruitweg. Onder deze vijftien behoorde ook BMT, dat in 1947 bij haar velden een clubhuis van 22.000 gulden had laten bouwen. De oprichters van deze Haagse vereniging hadden geen betere naam kunnen bedenken – Biedt Moedig Tegenstand. Want, terwijl deze club zich gereed maakte voor de viering van haar 40-jarig bestaan, ontving zij de mededeling van de Stichting Sport- en Speelterreinen, dat de terreinen voor 1 september 1951 moesten worden verlaten. Drie maanden daarvoor was de vereniging het gebruikelijke invullingsformulier voor verlenging van het huurcontract na 31 mei toegezonden alsof er geen vuiltje aan de lucht was en nu kwam het bericht, dat de HTM de terreinen nodig had voor uitbreiding van haar busstation.
En zo stopte uiteindelijk in de zomer van 1952 het voetbalavontuur van een veelheid aan Haagse voetbalverenigingen aan de Fruitweg. Op dat moment waren er nog kortstondige uitzonderingen voor drie verenigingen van toepassing. Zwart Blauw, Maasstraat en VDV mochten nog even blijven, echter in 1953 moest de volledige voetbal locatie zijn verdwenen en kon het geformaliseerde bestemmingsplan in werking worden gezet.
Veel van de in deze column beschreven voetbalverenigingen bestaan allang niet meer. Dit is dus ook voor het Fruitweg-voetbalcomplex van toepassing dat ondanks de vele afkeuringen gedurende twintig jaar als bolwerk in het Haagse voetbal kan worden gezien. Voetbalbolwerken die later aan o.a. de Buurtweg van toepassing waren, echter ook daar is naar aanleiding van goedgekeurde bestemmingsplannen, op voetbalgebied, veel verdwenen.
Rini Toet
08-01-2022
