Mijn eerste herinneringen aan voetballocatie Ockenburgh betreffen de lagere school toernooien in de jaren zestig en een C-jeugdtoernooi op Hemelvaartsdag 1970 – 1 dag na de glorieuze Europacup-winst van Feijenoord op Celtic – het betrof een onvergetelijke week. Daarnaast heb ik mooie herinneringen aan de zomeravondwedstrijden die ADO op het DZS-veld speelde en waar ik onze befaamde Aad Mansveld ooit een hoekschop – keihard van achter zijn standbeen – heb zien nemen – een legendarisch moment – wie kan zich dit nog herinneren? Het betrof overigens een jaarlijks terugkerend fenomeen waar een veelheid aan DZS-iconen vol vreugde op terugkijkt. Overigens niet alleen DZS-leden maar tevens vele belangstellenden uit het Haagse voetbalwereldje of voormalig ADO-spits Henk van Leeuwen die samen met zijn collega’s vrijwel direct na de wedstrijd verplicht moest vertrekken en het uiteindelijk presteerde om een half uur na het massale vertrek aan de bar een drankje te bestellen – die was dus gewoon teruggekomen. Of de DZS-veteranentoernooien waarvan de finales midden in de nacht werden gespeeld – levensgevaarlijk en onverantwoord – mede gezien het feit dat er in de uren voorafgaande aan de definitieve toernooibeslissing meer dan verantwoord veel bier werd gedronken. Wat te denken van wedstrijden in de voorbereiding van het seizoen – met een beetje geluk liep de nabijgelegen camping leeg en stond het langs de lijn vol met aandachtige toeschouwers.

De columns van Rini Toet worden mede mogelijk gemaakt door BEDE Kamerverhuur

Een paar weken geleden bezocht ik het jaarlijks terugkerende veteranentoernooi van PGS/Vogel Рeen bijeenkomst waar een veelheid aan oudgedienden uit het Haagse voetbal acte de pr̩s̩ance gaf. Dit soort evenementen is altijd goed om allerlei voetbalverhalen uit ons rijke Haagse voetbalverleden de revue te laten passeren. Dat ik in dat weekend toevallig Рonder meer online Рop zoek was naar voetbalinformatie over s.v. Die Haghe bracht mij op het idee de geschiedenis van het voetbal op Ockenburgh te onderzoeken. Ik kan u melden dat het een diepgaande en intensieve klus is geweest om e.e.a. in kaart te brengen waarbij het mij direct opviel dat het reeds genoemde s.v. Die Haghe en Toofan als de meest honkvaste Ockenburgh-bewoners van sportpark Ockenburgh gezien kunnen worden. Althans Рop Die Haghe zoom ik verderop nog even in.

Het Ockenburgh waar ik in de jaren zeventig al tegen DZS, GDCPH, Toofan en sv DHB Рin de jaren tachtig tegen REMO en DZS Рen in de jaren negentig tegen HS/Texas DHB mocht spelen. Dat het sportpark destijds via een tweede ingang toegankelijk was is inmiddels verleden tijd Рdat er heden ten dage nog door drie voetbalverenigingen thuis wordt gespeeld zegt alles over het verloop door de decennia heen. Op dit moment Рapril 2023 Рliggen er nog acht voetbalvelden Рzes keer gras, twee keer kunstgras Рer is een periode geweest dat er zeker zeventien voetbalvelden lagen. Waar is de tijd gebleven dat op zaterdagen en zondagen alle velden de hele dag werden bespeeld. Tegenwoordig is sv Die Haghe de grootste en op het hoogste niveau spelende club op Ockenburgh Рde andere twee voetbalverenigingen betreffen PGS/Vogel en Toofan. Dit drietal heeft afzonderlijk de beschikking over een geweldige infrastructuur Рprachtige clubhuizen en voldoende kleedkamers. Het sportpark ligt er geweldig bij. Het moge duidelijk zijn dat dit wel eens anders is geweest. Decennialang was er een totaal gebrek aan voetbalkantines of fatsoenlijke kleedgelegenheden en konden de douchegelegenheden met nog niet schoongemaakte varkenstallen worden vergeleken. Vanuit begin jaren zeventig kan ik me nog herinneren dat er vanuit de kleine Рonverwarmde Рkleedkamers naar een centrale douchegelegenheid of stalen wasbakken moest worden gewandeld Рmet een beetje ongeluk wandelde je op je blote voeten door de bagger die via de voetbalschoenen in de gang werd achtergelaten. De meeste voetballers hadden in die tijd nog geen plastic sandalen zodat men op de terugweg vanuit de douche de voetzolen volop kluitsmurrie wist te bevuilen Рeigenlijk kijk ik hier lachend op terug. Het was toch wel een mooie tijd Рde tijd dat men voor een versnapering slechts bij een soort van houten barak terecht kon Рwaar je als kind een flesje Exota en een zakje chips kon halen. In het zakje zat een extra zakje met zout dat je zelf over de gebakken en knapperige lekkernij kon strooien. Verder kon men via het snackloket o.a. broodjes worst, ros̩ koeken, soep, een balletje gehakt, bier of limonade kopen. Vanaf ongeveer 1960 kon men tevens in de oude witte Рcentraal gelegen Рkantine terecht Рals je niet uitkeek struikelde je over de incourante vloer en maakte je een smakker tegen de centraal opgestelde potkachel. Alle verenigingen maakten gebruik van deze gepachte horecagelegenheid!

In de lente en de zomer was het best te doen daar op Ockenburgh, echter in de winter kon het rampzalig koud zijn. Reden te meer om na de wedstrijd het kille Ockenburgh zo snel mogelijk te verlaten om vervolgens direkt naar de kroeg door te gaan.

Over de mindere Ockenburgh-omstandigheden gesproken – het kon daar ijskoud zijn. Met een beetje pech stond de afdruk van een bal een week lang in je dij gemarkeerd – zeker in de tijd van de zogenaamde veterbal – wat een ellende. En wat te denken van wedstrijden bij windkracht zeven of stormen waar de eerste de beste kotter van zou zinken. Het kon zomaar gebeuren dat je met wind mee een bal vanaf eigen helft snoeihard – gedragen door de wind – in het vijandelijke doel kon jagen. Andersom trouwens ook – een keeper die tegen de wind een bal hoog door de lucht uitschoot is menigmaal verrast door een bal die even hard terugkwam. U zult het zelf nog wel herkennen – met zwaar wind tegen kwam het tegen de storm inspelende elftal in een veelheid aan gevallen nooit over de middenlijn – er waren uiteraard uitzonderingen – dit betrof elftallen die de bal ondanks de enorme natuurlijke weerstanden over de grond richting doel tegenpartij wisten te verplaatsen. Overigens is/was zwaar wind mee ook niet altijd een voordeel – het zal menigmaal zijn voorgekomen dat een lange bal over de achterlijn liep en zelfs op een ander speelveld terecht kwam. Moest je net op Ockenburgh zijn – dat was destijds vergelijkbaar met de zaalvoetbalwedstrijden in de Houtrusthal – ontelbare keren landde een tweede bal hinderlijk op een ander speelveld. Het werden daardoor ingooi-wedstrijden en geen voetbalwedstrijden. Daar kwam nog bij kijken dat bij een veelheid aan voetbalpartijen geen reservebal – men had het nog niet zo breed – beschikbaar had – een bal bewust ver werd weggeschoten en men op het gemak de weggeschoten bal ophaalde – men stond immers voor – het leken wel Italianen die een 1-0 voorsprong consolideren! O.a. in de jaren vijftig hadden veel thuisspelende Ockenburgh-clubs last van afschrijvers – met name met slecht weer was dit opvallend.

In het LenS-clubblad uit 1956 trof ik een artikel over het meest ongezellige sportpark van Den Haag: Ockenburgh is een verzamelnaam voor een groot aantal kalklijnen, doelpalen, cornervlaggen, windvlagen, voetballers, scheidsrechters (soms ook niet), sloten en een zeer klein aantal toeschouwers.

Hoe wist een tegenstander waar men moest voetballen Рveld 1 of 17? Waar lagen die velden exact? Ik heb me door diverse mensen laten informeren en kom tot de conclusie dat er een tijd is geweest dat er bij de ingang van het sportpark bordjes met pijlen van Рmet veldaanduiding Рde juiste weg wezen. Hierna volgde een periode met aan de buitenzijde van het huisje van de Gemeente een overzicht met ingetekende velden Рkon men in ̩̩n oogopslag zien waar men moest zijn. In de Sportkroniek of Voetbal West had men immers kunnen lezen op welk veld men moest spelen. Aan het veld zelf stond dan een bordje met bijvoorbeeld veld 17. Het betrof dus de Ockenburgh-voetballocatie waar in het voorjaar Рdecennialang schoolvoetbaltoernooien zijn gespeeld en op zaterdagmorgen zogenaamd wild voetbal werd gespeeld. Die velden konden gewoon worden gehuurd. Jarenlang kon er overigens Рzomers Рop de Haagse velden Рvanwege ingezaaide velden Рniet worden gevoetbald Рop Ockenburgh deels wel.
Uiteraard is op Ockenburgh een veelheid aan voetbalverenigingen op KNVB of in de Haagse Voetbal Bond uitgekomen – de HVB werd in de volksmond ook wel de onderbond of de Haagse onderafdeling genoemd. In deze column probeer ik zoveel mogelijk Ockenburgh-bewoners te benoemen, zowel voor als na de twee 2e wereldoorlog. Tijdens die donkere periode van de wereldgeschiedenis is er op Ockenburgh namelijk niet gevoetbald.

Als we het binnen het Haagse voetbalwereld over sportpark Ockenburgh hebben dan zal de meerderheid ervan overtuigd zijn dat het dan het huidige sportpark betreft. Een sportpark dat in 1937 werd geopend. Toch werd er reeds begin jaren dertig door Kranenburg en DUNO op Ockenburgh gevoetbald – dat dit niet op de locatie van het latere sportpark was is mij inmiddels duidelijk – het betrof namelijk velden aan de weg van Den Haag naar Monster – terreinen welke tevens op de gronden van landgoed Ockenburg waren gelokaliseerd.
In 1938 en 1939 betrokken diverse voetbalverenigingen ̩̩n of meerdere voetbalvelden op sportpark Ockenburgh. Het betrof o.a. De Jagers, Lenig en Snel (LenS), ADS, Vogel, CVS, AEC, Tour Boys, de Zwerm, UWV en W.I.K. Gebrekkige kleedgelegenheden werden in 1939 opgeleverd. Helaas moesten deze verenigingen vanwege de mobilisatie hun zojuist betrokken complex verlaten Рzij vonden onderdak bij andere clubs. In het najaar van 1939 werd het sportpark Ockenburgh omgebouwd tot een militair hulpvliegveld. Op 10 mei 1940 was Ockenburgh de plaats waar hevige gevechten tussen Nederlandse en Duitse troepen plaatsvonden.

Na de oorlog zag sportpark Ockenburgh er afschuwelijk uit – doelpalen en hout van de kleedkamers waren door de burgers gesloopt en meegenomen – niet zo gek als u weet dat er in de oorlog een chronisch gebrek aan brandhout was. Het voormalig vliegterrein kon nog gewoon worden bezocht totdat – na een half jaar – het Militair Gezag het tot verboden gebied verklaarde. Dit had als reden dat er op het terrein nog het nodige oorlogsmateriaal aanwezig was. Zo lagen er nog landmijnen begraven en is men enige maanden bezig geweest met het ruimen hiervan. Daarnaast waren de zeventien velden volledig omgeploegd en hebben de mensen van de Gemeentelijke plantsoenendienst na de oorlog de handen enorm uit de mouwen moeten steken om de terreinen weer speelklaar te krijgen. Van de portierswoning (het voormalige wachtlokaal) was alleen de buiten- en binnenmuur en een ingezakte bekapping over. De rest van de woning was zwaar beschadigd, alle houten zaken zoals kozijnen, deuren, balken evenals vloeren waren niet meer aanwezig. U kunt raden waar het hout destijds is gebleven – geef de mensen eens ongelijk.

In september 1947 was het dan eindelijk zover – de Jagers keerde terug op Ockenburgh, gevolgd door MOA (van 1947-1967). Hierna verliep e.e.a. in een stroomversnelling – in 1948 en 1949 volgden Ter Laak, Lenig en Snel (tot 1958), DUNO (tot 1961), de junioren en lagere elftallen van GDA (vanaf 1958 huurde men zelfs een tweede Ockenburgh-veld), SVGW (tot 1989) – SOA (tot 1974 op oud Ockenburgh, zo wordt het althans door voormalige SOA-iconen genoemd), -Kranenburg (tot augustus 1951/1952) – DHBRK – ODB (in 1965 naar Alberdastraat) – HDSV – Die Haghe – W.I.K. en HDV. Voor de laatste twee was het Ockenburgh-verblijf van korte duur, het Zuiderpark werd gerenoveerd – de Jagers vertrok overigens al in 1950 van Ockenburgh!

Eigenlijk was het een continue komen en gaan van voetbalverenigingen. PDK bijvoorbeeld speelde vanaf 1949 op Ockenburgh, echter vertrok in 1952 weer naar de Duinlaan.
In die tijd moesten de fietsenstalling en entree tot het park gewoon worden betaald. Althans ik heb niet kunnen achterhalen of de entree vrij was voor op Ockenburgh thuisspelende leden die wellicht via hun contributiekaart naar binnen mochten – in de jaren zestig was dit bijvoorbeeld voor leden van Zuiderparkclubs bij toegang tot de sportvelden van het Zuiderpark wel van toepassing.

Hierbij een willekeurig overzicht van voetbalverenigingen die op Ockenburgh hun thuiswedstrijden speelden: BIZON van 1956 tot 1988, Chez Boys vijf maanden in 1967, Amar Deep van 1983 tot 1989 – BBW van 1969 tot 1978 – sv International van 1978 tot 1991, SVH (kortstondig), Toofan vanaf 1962, Den HAAG ’65 van 1967 tot 1974 – Dodge sv kortstondig op Ockenburgh – Felicitas vanaf 1961 gedurende een korte periode op Ockenburgh – GRVC van 1964 tot 1974 – HWS van 1968 tot 1973, MVO’72 – Jong Antillen – PVS – Quick speelde in de jaren vijftig en zestig met lagere elftallen incidenteel op Ockenburgh, -GDCPH van 1969 tot 2004 – WVS – sv DHB van 1975 tot 1990 – VVM (eind jaren 90) – VVOG’62 van 1962 tot 1973, De Ster van 1961 tot 1992 – RTT’99, -SML’46 – REMO (1975 tot 1989) – SHC – Robin Hood – Rood Groen’01 – Duindorp sv vanaf 53/54 op Ockenburgh (de senioren vertrokken in 1965 naar de velden aan de Alberdastraat, de jeugd bleef op Ockenburgh tot 1975) – Holland Sport ’32 – DZS (1956 tot 2003) – HS Texas DHB (1990 tot 2003), HS Texas DZS (2003 tot 2009), PGS (overigens speelde PGS samen met WVS ook al in de jaren vijftig op Ockenburgh (veld 1), daarna vanaf 1998 – Vogel vanaf 1998 – PGS/VOGEL (vanaf 2002) – sv Bohemen (1989 tot 1997) – ATTV – Juventas (1952 tot 1962) -Wilsonmeters (nomadenbestaan echter in 1952 op Ockenburgh) – 1954 Juventas junioren en senioren op Ockenburgh (1954 tot 1962), Juventas pupillen op Julialaantje te Rijswijk (1954) – GONA (junioren en zaterdagafdeling tot 1958) – SVGEB (vanaf 1956) – NSEM – ADS-jeugd trainde eind jaren 60 op Ockenburgh – ADS lagere elftallen speelden in 1967 enkele wedstrijden op Ockenburgh – Westerkwartier jeugd en/of senioren (incidenteel in 1959 en 1960) – Oranje Blauw in 1960 op Ockenburgh – OSZ in 1960 op Ockenburgh – ALTO 1961 – PTT in 1963 op Ockenburgh – Escher Boys (1965) – CWP speelde vanaf 1965 met enkele elftallen op Ockenburgh – Dynamo ’67 (vanaf 1967 op Ockenburgh, vanaf 1971 speelde een deel van de jeugd op Don Bosco, in 1974 vertrok men naar de velden aan de Hoornbrug) – Den Haag’65 (vanaf 1967 tot 1971 op Ockenburgh) – v.d. Heem op Ockenburgh (1967 tot 1968) – Prov. Zuid Holland (PZH) speelde twee periodes op Ockenburgh (1968 – 1969 alsmede 1980 – 1985). Er zullen ongetwijfeld nog meer voetbalverenigingen hun thuishaven op Ockenburgh hebben gehad – dit is met zekerheid voor het bedrijfsvoetbal en de zomeravondcompetities van toepassing.

Door de jaren heen werd een veelheid aan nationale jeugdtoernooien en senioren toernooien door o.a. LenS, SOA, DUNO, DZS, DHBRK en Die Haghe georganiseerd. Zomers organiseerden o.a. DHBRK en LENS zelfs atletiekwedstrijden op de daartoe beschikbare voetbalvelden.
In 1954 werd er vanuit de Gemeente Den Haag bedacht dat de sportvelden van sportpark Ockenburgh zouden moeten verdwijnen – het plan was om de terreinen door tuinbouw te laten vervangen. Ongeveer zestienhonderd leden van veertien verenigingen zouden hun heil elders moeten zoeken. Uiteindelijk werd – na veel gesteggel – alleen van de kosten van vergaderuren had men tussen de velden mooi heggen en bomen kunnen planten – besloten om de Ockenburgh-sportvelden intact te houden.
In de jaren zeventig was het eindelijk zover dat tussen diverse velden bomen en struiken werden geplant – een voorbeeld hiervan betrof de afscheiding tussen de velden van sv DHB en DZS. Dat in die periode tevens clubhuizen uit de grond werden opgetrokken maakte het destijds al een stuk gezelliger dan voorheen. In 1974 opende DZS de fraaie kantine die er nog steeds staat – in 1975 gevolgd door het clubhuis Ockenburgh dat door Sv DHB en SVGW werd bewoond – later door o.a. Bohemen. Sv Die Haghe betrok in 1976 haar nieuwe onderkomen, terwijl Toofan de oplevering van een nieuw clubgebouw – dat er ook nog steeds staat – tevens in 1976 realiseerde. Nogmaals, dit alles – alsmede de herstructurering van de vele velden in die jaren – maakte een verblijf op Ockenburgh uiteindelijk veel aangenamer. Voetballers en hun gezinnen bleven enerzijds tot lang na de wedstrijd in de diverse clubhuizen hangen – er werd een heerlijk drankje genuttigd. Feestavonden konden in het clubhuis of de kantine worden gevierd. Er hoefden geen zaaltjes of ander soort horecagelegenheden meer worden gehuurd. Anderzijds was het wel zo dat de politie wist wanneer en waar men moest gaan staan om door middel van het beruchte blaaspijpje – dat in 1974 door middel van de anti-alcoholwet werd geïntroduceerd – het zogenaamde alcoholpromillage te meten – was men lekker mee. Dit probleem werd beperkt opgelost door het zogenaamde informele waarschuwingssysteem waarin mensen die naar huis gingen naar het clubhuis telefoneerden – appjes waren er nog niet – met de mededeling dat er werd gecontroleerd. Vervolgens was het aan de mensen zelf om de auto te laten staan!

Even de focus op DZS – in 1956 werd DZS (De Zwarte Schapen) opgericht – dit kon worden gerealiseerd omdat een veelheid aan NLS-mensen van hun club naar DZS overstapten. Men begon in het Oosterpark – zie onderstaand adresboek. In 1962 speelde DZS in ieder geval bedrijfsvoetbal op Ockenburgh – het kan zomaar zijn dat men destijds reeds voor de reguliere HVB-competities op Ockenburgh speelde – de exacte ingangsdatum van bewoning van DZS op Ockenburgh heb ik niet kunnen achterhalen.
Door een deel van de Ockenburgh-voetbalgeschiedenis heen heeft u kunnen lezen dat het decennialang behelpen was daar op die open vlakte. Als men anno 2023 de Ockenburgh-locatie betreedt zal worden geconcludeerd dat het heden ten dage heerlijk vertoeven is op de van zeventien naar acht velden omgetoverde locatie. Daar waar voorheen de tweede ingang was gecreëerd daar staat nu het complex van de internationale school. De infrastructuur – kleedkamers en clubhuis – van aanvankelijk sv DHB is verdwenen. Hetzelfde sv DHB waar overigens ooit voetbal-icoon Cor van der Hart als trainer/coach aan de slag ging. Naast de fraaie clubhuizen van Toofan, Die Haghe en PGS/Vogel is het nog steeds mogelijk het oude DZS-clubhuis en de daarnaast gelegen kleedgelegenheden te betreden. Met een beetje fantasie zou DZS er zomaar kunnen terugkeren. Er is geen sprake meer van een kale – open – vlakte. Integendeel, ik beschouw het hedendaagse Ockenburgh-complex als een locatie waar het goed vertoeven is.

Zoals eerder gesteld zijn er nog drie voetbalverenigingen actief op sportpark Ockenburgh: Toofan, Die Haghe en PGS/Vogel. Vrijwel iedereen uit het Haagse voetbalwereldje zal denken dat het bijna honderdjarige Die Haghe van het genoemde drietal het langst op Ockenburgh zou spelen – echter niets is minder waar. Daar waar Die Haghe in 1949 op Ockenburgh terecht kwam daar vertrok men in 1957 naar de voetballocatie van VIOS. Men keerde terug in 1975. Een klein rekensommetje geeft dan ook aan dat Die Haghe 57 jaar op Ockenburg speelt – Toofan daarentegen vanaf 1962 dus meer dan 60 jaar. Het is maar dat u het weet.

Als je anno 2023 op het Ockenburg-complex rondwandelt zie je allerlei straatnaambordjes hangen met belangrijke iconen van verenigingen als Toofan, Die Haghe en PGS/Vogel. Bij PGS/Vogel wordt Jan Pronk op deze wijze geëerd, bij Toofan voormalig recordvoorzitter Johan Gangadajal en bij Die Haghe zien we de Hans en Jopie Groenenberglaan alsmede de Peter en Piet Rommersplaats. Deze verenigingshelden overziend – het betreft echte vrijwilligers – kan ik niet anders concluderen dat de Gemeente – bij het herinrichten van het prachtige sportpark – wat mij betreft een slechte beurt heeft gemaakt door het straatbordje van DZS-icoon L. v.d. Kroft – na het definitieve einde van DZS – zonder slag of stoot te verwijderen – jammer.

Als het over vereren gaat dan is het duidelijk dat dit bij de authentieke Ockenburgh-hoofdingang van toepassing is. Aan de buitenzijde van het pand voor Gemeentemedewerkers (de voormalige portierswoning) – dat tijdens de 2e wereldoorlog als militair wachtlokaal was ingericht – worden via plaquettes oorlogshelden geëerd. Dit alleen al maakt een bezoek aan het huidige sportpark Ockenburgh de moeite waard – vooral even doen!

Rini Toet
25-04-2023