Er zijn Haagse voetballiefhebbers die stellen dat er van het zondagvoetbal in de Haagse regio helemaal niets meer over is. Wat mij betreft iets te kort door de bocht – het is maar vanuit welke invalshoek het wordt bekeken. Als men het over standaardelftallen heeft, dan heeft men gelijk. Als het lagere elftallen betreft gaat de stelling niet helemaal op. Integendeel, op zondagen betreedt nog immer een veelheid aan Haagse amateurvoetballers de groene grasmat. Zo kunt u bijvoorbeeld bij HMSH, Den Hoorn, Erasmus, RKDEO, Graaf Willem VAC, Quick, HVV, W.I.K., HDV, HBS, TAC’90 en vele andere van oudsher zondagsclubs nog elke zondag genieten van enthousiaste voetballers waaronder voetbaliconen van weleer.
Foto van een paar jaar geleden alweer van de zondag veteranen van WIK en sv Wateringse Veld (het oude Hsv SOA dus). Beide teams zijn nog steeds actief op de zondag al spelen de mannen van Hsv SOA nu ook onder de vlag van de v.v. WIK.
Het Haagse zondagvoetbal is dus absoluut nog niet volledig ontmanteld en dit zal mijns inziens niet gebeuren ook. Er zijn diverse Haagse voetbalverenigingen die inmiddels met hun zondag-elftallen – hier en daar noodgedwongen – volledig naar de zaterdag zijn overgestapt met als consequentie dat hun velden er op zondag troosteloos bijliggen. Bovendien bestaat er een selectief groepje voetbalverenigingen die voor het zogenaamde weekendvoetbal – met mogelijkheden op zaterdagse en zondagse standaardwedstrijden – heeft geopteerd. Het betreft o.a. Westlandia, HBS, Quick, RKAVV en TAC’90. Eigenlijk zijn de meeste Haagse voetbalvelden op zondagen best nog wel goed gevuld. Natuurlijk het is niet meer zoals het was in de jaren 50, 60, 70, 80 en 90 – zeker omdat voormalige zondagclubs zoals Quick Steps, Verburch, Schipluiden, REMO, Quintus, Sportclub Monster, Oliveo, Scheveningen en Duindorp sv met de volledige zondag-tak naar het zaterdagvoetbal zijn overgestapt. Moet wel worden aangetekend dat de velden van Duindorp sv op zondag veelvuldig door elftallen van de Football Factory worden bespeeld.
De columns van Rini Toet worden mede mogelijk gemaakt door BeDe Kamerverhuur
Quick heeft haar tweede zondag-elftal – dat altijd hoge ogen in de reserve zondag-hoofdklasse van de KNVB gooide – twee jaar geleden als eerste elftal binnen het zaterdagvoetbal laten indelen. In hun eerste jaar wist deze sterke Haantjesbrigade naar de 4e klasse van de KNVB te promoveren. Daar waar velen dachten dat men met dit elftal snel naar een hoger niveau zou doorstomen daar neemt men op dit moment een 9e plaats in de vierde klasse KNVB in. Men speelt overigens wel in een echte Haagse poule met GDA, ODB, DUNO, GSC ESDO, Houtwijk, Erasmus, Loosduinen, sv Madestein, sv Zuidwest, SVH en BMT dat inmiddels met haar eerste elftal uit competitie is genomen. Ik weet niet of de blauw/witten nog in hoger beroep zijn gegaan – even afwachten dus. Zoals u ziet betreft het een volledig Haagse poule met een veelheid aan voormalige zondagclubs – als men met het standaardelftal voor de zondag had gekozen had men nu wellicht tweewekelijks richting Amersfoort, Brabant of Noord-Holland moeten rijden. Hierbij dient mijns inziens te worden aangetekend dat niet elke vereniging in de gelegenheid zou zijn geweest voor elke wedstrijd een spelers en/of supportersbus te regelen, men had dus mooi met eigen vervoer mogen reizen. Dus ook dat nadeel is met de verhuizing van de zondag naar de zaterdag – met veel Haagse poules – opgelost.
Voor zover mij bekend voetbalt er heden ten dage nog slechts één standaardelftal uit onze regio in een competitie waarin alleen op zondag wordt gevoetbald – het betreft het 1e zondag-elftal van Voorschoten ’97. Taurus en SVH behoorden tijdens het seizoen 2022/2023 ook nog tot deze uitzonderlijke categorie, echter afgelopen seizoen besloot ook SVH om naar het zaterdagvoetbal over te stappen en wenste men bij Taurus – vanwege moverende redenen – om helemaal geen 1e elftal meer in te schrijven. De verre 2022/2023 uitwedstrijden doen vermoeden waarom. Het moge duidelijk zijn dat als een student uit de omgeving van Amersfoort in Delft gaat studeren hij er niet op zit te wachten om dan uitwedstrijden in de stad met de meeste kroegen op 1 vierkante kilometer – Amersfoort dus – te moeten spelen.
Seizoen 1986-1987 met toen nog heel veel Haagse clubs in zowel de zondag KNVB als de HVB-Klassen
Velen zijn ervan overtuigd dat dat de ontmanteling van het standaard zondagvoetbal iets van de laatste jaren is, dit is mijns inziens deels van toepassing. Ik heb kunnen vaststellen dat met name in de jaren negentig van de vorige eeuw en in de eerste jaren van de 21e eeuw een veelheid aan zondagverenigingen zo goed als volledig van de aardbodem is verdwenen. In die jaren heeft de Gemeente Den Haag een veelheid aan brieven doen uitgaan waarin erop werd gewezen dat er bij diverse voetbalclubs sprake van onderbespeling was en dat men maatregelen moest treffen om de bespeling van de voetvalvelden te optimaliseren – die voetbalverenigingen waren dus al aan het leeglopen – de populariteit bij die clubs was ver te zoeken. Toch heb ik mezelf meerdere keren afgevraagd of er geen addertje onder het gras zat – of de Gemeente de voetballocaties niet nodig had om golfbanen aan te laten leggen of dat er projectmanagers klaar stonden om eventueel vrijkomende accommodaties in samenwerking met de Gemeente zo snel mogelijk te bebouwen
Hoeveel voetbalverenigingen zijn er inmiddels die hun gehele zondag-tak geleidelijk aan – meestal onder protest – in hun zaterdag-tak hebben doen opgaan?
In de jaren zestig is er ooit onderzocht wat de verschillen tussen het zaterdag en het zondagvoetbal zouden zijn. Diverse scheidsrechters hebben destijds aangegeven dat er zaterdags veel meer werd geaccepteerd dan zondags. Opvallend? Op zaterdag kon er blijkbaar minder conform de letter van de voetbalwet worden gefloten – was men volgens de mannen in het zwarte pak minder fanatiek. De algemene sfeer op zondag zou in die periode overigens prettiger zijn geweest – de publieke belangstelling lag in die jaren hoger – er zou in die periode meer werk rondom een wedstrijd worden gemaakt – blijkbaar waren er financieel meer mogelijkheden. Wat ook aansprak was dat clubs op zondag naar de hoogste afdeling (1e klasse KNVB) konden promoveren, terwijl in het zaterdagvoetbal de 2e klasse KNVB het hoogste haalbare was. In die jaren werd er simpelweg meer over zondagvoetbal dan het zaterdagvoetbal gepubliceerd. Persoonlijk vind ik de destijds gepubliceerde verschillen iets te kort door de bocht. Sterker nog – ik zou wel willen weten welke zaterdagvoetballer zich in bovenstaande conclusies herkend.
Naar mijn idee maakte het zaterdagvoetbal vanaf de jaren zeventig een gouden periode door. Of dit door het NCRV-zaterdagmiddag radioprogramma kwam is wat mij betreft niet geheel duidelijk, echter je hoefde de radio maar aan te zetten en vanuit het hele land werden radioflitsen van bijvoorbeeld Heerjansdam tegen Spijkenisse, IJsselmeervogels tegen Quick Boys, Excelsior Maassluis tegen Kozakken Boys, SHO tegen NSVV of Bennekom tegen Marken de ether ingeschoten. In die jaren werd door de zaterdagtop gestreden om de meer dan populaire NCRV-bokaal en was inmiddels de 1e klasse (vanaf 1970) van de KNVB van toepassing. Uiteindelijk denk ik dat de zegereeks van IJsselmeervogels in het KNVB-bekertoernooi van 1975/1976 de populariteit van het zaterdagvoetbal een enorme boost heeft gegeven. Overwinningen op o.a. FC Groningen en AZ’67 zorgden er destijds voor dat de ‘Roden’ uit Spakenburg uitermate populair werden en het zaterdagvoetbal – landelijk – steeds meer werd gewaardeerd.
Inzoomend op de Haagse regio kan ik niet anders concluderen dat – het Westland en Delft meegerekend – er vanaf de jaren zestig door een beperkt aantal voetbalbalverenigingen op het hoogste zaterdagniveau is gevoetbald. Het betreft CSVD (het latere Vitesse Delft), Gravenzande SV, DSVP en vanaf de jaren negentig Svv Scheveningen. Uiteraard hebben Svv Scheveningen, DUNO, Die Haghe, JAC, SV’35, Nootdorp, Zwart Blauw, Te Werve, DEVJO (later Forum Sport), PGS/Vogel en RAS het zaterdagvoetbal decennialang geweldig vertegenwoordigd. Ondertussen ben ik enorm benieuwd naar welke voormalige zondagverenigingen in de toekomst naar het hoogste zaterdagniveau zullen klimmen. In ieder geval zijn tegenwoordig vrijwel alle selectievoetballers op de zaterdag gefocust – ik ben benieuwd.
Hvv Laakkwartier zondag 1 in seizoen 1983-1984
Nogmaals, het zondagvoetbal voor selectie-elftallen is grotendeels met rasse schreden uit Den Haag verdwenen – een enkele uitzondering daargelaten. De afgelopen twintig jaar maakten de meeste clubs al de overstap naar de zaterdag als speeldag en een nieuwe regeling van de KNVB heeft in 2021 eventuele twijfelaars over de streep getrokken. Clubs die van weekenddag veranderden hoefden niet meer op het laagste zaterdagniveau te beginnen, maar konden instromen in de klasse waar zij op zondag al speelden – men kon horizontaal overstappen. Feitelijk was dit de doodsteek voor het standaard-zondagvoetbal in de Randstad en dus ook de Haagse regio. Amateurclubs moesten dus voor 1 oktober 2021 bij de KNVB aangeven op welke weekenddag zij het volgende seizoen wilden gaan voetballen. Het merendeel van de clubs in voetbalregio West II speelde overigens al op zaterdag – een trend die rond de eeuwwisseling was ingezet. Circa twintig jaar geleden begonnen nog 252 clubs uit de Randstad op zondag aan de competitie. Kijk waar wij nu staan. Vrijwel alle Haagse en regioclubs zijn vanaf het seizoen 2022/2023 – met hun hoogste seniorenelftal – op zaterdag gaan voetballen. De meeste clubs stopten op zondag omdat zij de volledige overstap naar het zaterdagvoetbal hebben gemaakt. Dat is niet de enige reden waarom het zondagvoetbal voor standaardteams langzaam maar zeker werd afgebroken. Ook fusies, faillissementen of het gebrek aan standaardteams lagen ten oorzaak aan het snel verdwijnen van het voetbal op zondag. Daarnaast kunnen de zaterdagse stapavonden – die steeds later aanvingen – als oorzaak worden gezien. Daar waar in de jaren zeventig de meeste kroegen om 1.00 uur in de nacht sloten daar begint het uitgaansleven tegenwoordig om middernacht. Het zal u niet vreemd voorkomen dat er op zondagmiddag een half elftal met een kater op het veld stond. Dat er op zondag sinds een jaar of twintig de hele middag naar live uitgezonden van voetbalwedstrijden kan worden gekeken zal het enthousiasme om op zondagmiddag om 14.30 uur aan een wedstrijd te beginnen bepaald niet hebben bevorderd. Wat te denken van een lekkere luie Netflix-film die men samen met partner wil bekijken. Bovendien stapt een junior liever niet meer over naar het zondagvoetbal – men is de zaterdag gewend. Tot slot moet er op maandag weer worden gewerkt, reden te meer om lekker op zaterdag te voetballen om vervolgens tot in de vroege zondag-uurtjes van het uitgaansleven te genieten.
Ikzelf heb tijdens mijn voetbalcarri̬re het Рachteraf gezien Рkortzichtige gevoel gehad dat het zondagvoetbal gewoonweg beter was dan het zaterdagvoetbal, wat een onzin Рecht tekort door de bocht dus.
Eindstand zondag 1e Klasse A van de HVB in seizoen 1971-1972 met bijna alleen maar Haagse clubs
De laatste dertig jaar zijn de volgende zondagclubs uit de HVB en KNVB- competities verdwenen: Adelaars, Azzuri, Archipel, Archipel Ornas, ADS, BTC, Cromvliet, DZS, Dynamo ’67, Escamp, Flamingo’s, GONA, Haaglandia, HMC Den Haag Zuid West, HS Texas DHB, DZS, Jai Hanuman, Juventas, sv Kijkduin, Kranenburg, LenS, NLS, Marathon, Marathon Azzuri , NIVO, OSC nu Haagse Hout, Oranjeplein, Oranjeplein/Postduiven nu Madestein, Postduiven, Paraat, Postalia nu Haagse Hout, Vogel nu PGS/Vogel, RVA Anadole, RAVA, RVC, Rijswijk, RVC/Rijswijk, svv Scheveningen zondag, de Jagers, SVLY nu sv Leidschenveen, Tonegido, VVM, Maasstraat, sv Voorburg nu Forum Sport, VDS, Wassenaar alleen nog vrijdagavondvoetbal, SOA, Wateringse Veld, Wateringse Veld/GONA, WVS en Westerkwartier. Met dit overzicht ben ik allesbehalve volledig, echter het is duidelijk dat er veel meer zondagclubs dan zaterdagclubs zijn verdwenen.
Hoe anders was het in 1910 toen in verschillende districten voorzichtig over zaterdagmiddagvoetbal voor senioren werd nagedacht. Dit idee vond geen navolging aangezien het overgrote deel van de voetballers vanwege allerlei bezigheden op zaterdag verhinderd waren om op het voetbalveld te verschijnen. Rond 1920 groeide de animo om een zaterdagmiddagcompetitie in het leven te roepen, echter nog niet in Den Haag en omstreken. In Noord-Holland – met name in Amsterdam en Haarlem – werden de eerste zaterdagmiddagcompetities geformaliseerd. Overigens kwam omstreeks 1920 in Den Haag wel het jeugdvoetbal op gang. Pas in november 1927 overwoog het HVB-bestuur een zaterdagmiddagcompetitie voor senioren op te starten en werden belangstellenden uitgenodigd om voor 1 december van dat jaar hun eventuele belangstelling te tonen – en zo geschiedde.
Artikelen januari 1928 – de eerste zaterdagmiddagwedstrijden
Nog in 1928 begonnen ook Duinoord, RAS, Scheveningen en KLM aan de zaterdagmiddagcompetitie. Hiermee was Scheveningen dus de eerste voetbalvereniging uit de Haagse regio die met haar senioren zowel op zaterdag als op zondag uitkwam – een unicum derhalve. In de jaren hierop volgend waren het o.a. VUC en HDV die hun senioren op beide weekenddagen op de velden loslieten. Daar waar in 1931 de zaterdagmiddagcompetitie met 10 elftallen werd aangevangen daar waren er dit in 1935 niet minder dan 48. Er was dus sprake van een groei die zich vervolgens decennialang heeft voortgezet. Toch zijn er velen die concluderen dat het zondagvoetbal tot ongeveer 1990 populairder was dan het zaterdagvoetbal. Het is maar hoe e.e.a. wordt aangevlogen zou ik willen stellen. Al die grote zaterdagclubs als IJsselmeervogels, Spakenburg, Noordwijk, Quick Boys, Katwijk en Rijnsburgse Boys zullen stellen dat zij reeds vanaf hun oprichtingsdata populairder dan alle zondagclubs bij elkaar waren, immers de prestaties alsmede de bezoekersaantallen zijn te allen tijde fenomenaal geweest. Ondanks de degradatie van IJsselmeervogels vorig seizoen staan er op de Westmaas bij thuiswedstrijden minimaal 2000 toeschouwers langs de lijn en staan de mensen nog steeds in de rij voor de nabij het clubhuis gebakken lekkerbekken. Wat te zeggen van de Spakenburgse derby tussen ‘de Blauwen’ en de ‘Roden’ die zomaar 10.000 enthousiaste toeschouwers naar de winderige – slechts enkele meters uit elkaar gelegen – complexen van voetbalverenigingen Spakenburg en IJsselmeervogels trokken. Alleen al voor de populariteit van het zaterdagvoetbal zou het beter zijn dat IJsselmeervogels aan het einde van dit seizoen wederom naar de 2e divisie promoveert.
Overigens zijn er in Den Haag zonder twijfel zondag derby’s gespeeld die hoge toeschouwersaantallen trokken. Wat te denken van RVC tegen VUC en later Kranenburg tegen Tonegido, of Haaglandia tegen Westlandia. Na de oorlog is er een veelheid aan geweldige en populaire Haagse zondag derby’s gespeeld, neem bijvoorbeeld de wedstrijden tussen VIOS tegen VCS, LenS tegen Texas, Laakkwartier tegen Oranjeplein, ODB tegen Celeritas en HDV tegen W.I.K. Dit betrof derby’s die in de week voorafgaande aan de wedstrijd uitgebreid in de Haagse koffietenten werden voorbeschouwd en waar zondags enorm veel publiek op af kwam. Bij welke voetbalvereniging je ook kwam, overal herkende je de club alleen al aan de vele families die daar al sinds de oprichting van hun club hun zondagse uitje hadden. Dit aangevuld met jeugdspelers uit de eigen jeugdopleiding, spelers van lagere elftallen en enthousiastelingen die gewoon een wedstrijd bezochten maakte het altijd gezellig. En dan nu – in december 2023 bezocht ik de zaterdagmiddagwedstrijd tussen W.I.K. en HDV in de stromende regen. Daar waar in de jaren zeventig zomaar duizend toeschouwers deze Zuiderpark-derby bezochten stond ik – samen met nog vijf andere bezoekers – anderhalf uur te blauwbekken. Was het gezellig? Absoluut niet! Op dat moment verlangde ik terug naar de zondagen dat op de velden van mijn club alle seniorenelftallen vanaf 10.00 uur hun wedstrijden speelden en dat het vanzelfsprekend was dat alle junioren en senioren om 14.30 uur hun vlaggenschip kwamen aanmoedigen. Hier moet ik helaas bij aantekenen dat dit vanaf de negentiger jaren helaas niet meer is voorgekomen. Wat mij betreft een negatieve trend die ik vrijwel bij elke Haagse zondag voetbalvereniging heb kunnen waarnemen – uitzonderingen daargelaten. Voor de Haagse selectievoetballers is het voetballen op zaterdag inderdaad populairder dan het zondagvoetbal – qua bezoekersaantallen is de populariteit in vergelijking met de jaren 50, 60, 70 en 80 op alle fronten helaas schrikbarend teruggelopen.
De overstap van het zondag naar het zaterdagvoetbal heeft mijns inziens naar minimaal de volgende positieve ontwikkeling geleid. De diverse selectiespelers kunnen eindelijk op Moederdag mee op visite bij schoonmoeder – of ziet u dit anders?
Rini Toet
05-01-2024
